Οι Αναρχικοί που αγάπησα

Πριν μερικές μέρες είδα την εξής φωτογραφία στο διαδίκτυο, σ’ ένα τοίχο ήταν γραμμένο το σύνθημα viva la muerte με υπογραφή από κάτω το αναρχικό Α. Αρχικά αναρωτήθηκα πόση άγνοια μπορεί να έχει το συγκεκριμένο άτομο που έγραψε το παραπάνω σύνθημα, για να θεωρεί τον εαυτό του αναρχικό. Ως γνωστό το σύνθημα «Ζήτω ο Θάνατος» το φώναζαν οι φαλαγγίτες δολοφόνοι του Φράνκο. Αυτή ακριβώς η αγάπη των φρανκιστών για τον θάνατο προκαλούσε τον αποτροπιασμό τόσο στους φιλελεύθερους στοχαστές Ουναμούνο και Ορτέγκα ι Γκάσετ, όσο και στους ηγέτες του ισπανικού αναρχικού κινήματος Ντουρούτι και Ασκάζο. Σ’ ανθρώπους δηλαδή που αν και βάδιζαν σε διαφορετικά μονοπάτια, είχαν την ίδια αφετηρία, τον αυτόνομο και αυτεξούσιο άτομο.

Στη συνέχεια ξανασκέφτηκα το ζήτημα και κατέληξα πως τα πράγματα είναι χειρότερα από μια απλή άγνοια και ημιμάθεια. Τα πράγματα δείχνουν μια τεράστια σύγκλιση των δυνάμεων του μίσους κατά των δυνάμεων της ζωής και της ελευθερίας. Δεν έχουμε εδώ μια πανουργία της ιστορίας, όπως είχαμε με το κίνημα των μπολσεβίκων, στο οποίο το αποτέλεσμα ήρθε σε αντίθεση με τη βούληση. Το παιχνίδι της ιστορίας με τους μπολσεβίκους αφορούσε μια ομάδα επαναστατών που αγαπούσε την κοινωνία, αλλά μισούσε τα άτομα που συνθέτουν αυτή την κοινωνία, αφορούσε μια ομάδα αγνών επαναστατών, η οποία δεν τρέφει αμφιβολίες πως γνωρίζει τους «αντικειμενικούς νόμους της ιστορίας» καλύτερα από τις «μάζες», γι’ αυτό άλλωστε και νομιμοποιείται να τις «κατευθύνει» προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η ειρωνεία είναι πως πρώτοι «κάτοικοι» αυτών των στρατοπέδων έγιναν οι πρωτεργάτες της μπολσεβίκικης επανάστασης.

Οι πρώτοι που αντιστάθηκαν στα σπέρματα του ολοκληρωτισμού, που εμπεριέχονταν στη συλλογική ταυτότητα του επαναστάτη κομμουνιστή, ήσαν οι αναρχικοί στοχαστές και ακτιβιστές του 19ου αιώνα. Αυτοί στον αντίποδα της υποταγής του ατόμου στις συλλογικότητες συμμερίζονταν μια από τις κοινές αρχές του φιλελευθερισμού και του αναρχισμού, την προτεραιότητα του ατόμου έναντι της οποιασδήποτε συλλογικότητας και κοινότητας, έναντι της οποιασδήποτε σκοπιμότητας που υποτάσσει την ατομική ελευθερία και δημιουργία στην οποιαδήποτε «γενική βούληση».
Αυτό το αναρχικό κίνημα που περιγράφω εδώ, το κίνημα των Μπακούνιν και Κροπότκιν, αλλά και αυτό της ανυπακοής των Θορώ και Χάουαρντ Ζιν δεν έχει καμία ιδεολογική συγγένεια με τους δικούς μας «μπαχαλάκηδες» και αριστεριστές. Αντιθέτως αυτό το κίνημα αποτελεί μια μεγάλη προσφορά του λόγου της ευγένειας και του σεβασμού προς τη διαφορετική άποψη, προς την ίδια τη διαφορετικότητα ως πολιτικό διακύβευμα. Οι κλασικοί του αναρχισμού (Μπακούνιν, Προυντόν και Κροπότκιν) προειδοποιούσαν για τις επικίνδυνες όψεις όλων των κινημάτων που αγνοούν την προτεραιότητα του ανεξάρτητου και αυτοτελούς ατόμου. Από τους νεώτερους ο Χάουαρντ Ζιν για παράδειγμα ασκεί δριμεία κριτική στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αλλά δεν αδιαφορεί καθόλου για τις επιπτώσεις που έχει ο ολοκληρωτισμός στην ελευθερία του ατόμου, η οποία αποτελεί και τον κεντρικό στόχο της κατ’ αυτόν αναρχικής ιδεολογίας. Για τον Ζιν η διαφορά μεταξύ δημοκρατίας και ολοκληρωτισμού δεν πρέπει να αφήνει αδιάφορο το αντιεξουσιαστικό κίνημα, αν και παράλληλα δεν πρέπει και να κρύβει τις σκοτεινές πλευρές της αμερικανικής δημοκρατίας.
Αυτοί είναι οι αναρχικοί που αγάπησα, οι αναρχικοί που θα ήθελα να ήμουν αν δεν ήμουν φιλελεύθερος σοσιαλδημοκράτης. Είναι οι αναρχικοί που την κριτική αποστασιοποίηση τους από τις κυρίαρχες ιδεολογίες, την εκφράζουν με τη δύναμη των λόγων, ενώ καλούσαν να μιλήσει η δύναμη των όπλων, εκεί που απουσίαζε η δημοκρατία. Είναι οι αναρχικοί της αστικής αρχής της κοινωνικής κοσμιότητας και της κριτικής αντιπαράθεσης.
Οι αναρχικοί όμως που πολιορκούν και καίνε κάθε λίγο και λιγάκι την Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις, καμία σχέση δεν έχουν με αυτόν τον αναρχισμό. Αυτοί είναι οι «φαλαγγίτες αναρχικοί» που ηδονίζονται με την κραυγή «Ζήτω ο Θάνατος» και μισούν το ξεχωριστό αυτόνομο και αυτοτελές άτομο. Αυτοί βρίσκονται στον αντίποδα των αναρχικών που αγάπησα να διαβάζω και ζήλεψα τη ζωή τους. Με δένουν πολλά, έστω και εξ αποστάσεως με τους κλασικούς και νεώτερους αναρχικούς και με χωρίζουν τα πάντα από τους δικούς μας «αναρχοαυτόνομους» και τις συγγενικές τους αριστερίστικες ομάδες.
Ζηλεύω που δεν κατάφερα να είμαι σαν τους πρώτους και ευχαριστώ τη μοίρα μου, που με έκανε να μη έχω τίποτα το κοινό με τους δεύτερους. Οι πρώτοι μισούν κάθε εξουσία, ενώ οι δεύτεροι μισούν κάθε εξουσία που δεν είναι δική τους και λατρεύουν τη δική τους εξουσία. Οι πρώτοι σε αντίθεση με τους δεύτερους και τη δική μας αριστερά της αποκάλυψης δεν πιστεύουν σε καμία κοινωνική νομοτέλεια, η οποία κάποια στιγμή θα τους δικαιώσει, έστω και μετά τον θάνατο. Ο αναρχικός Ισπανός αγωνιστής «πεθαίνει στην Καταλωνία» χωρίς να έχει καμία αμφιβολία, πως με τον θάνατό του πεθαίνει και το προσωπικό του όραμα. Γι’ αυτό και το μόνο που μισεί είναι ο θάνατος, γιατί αυτός τον αποστερεί από το όραμα του για την κοινωνική απελευθέρωση. Αντιθέτως οι τότε Ισπανοί κομμουνιστές, ακόμα και όταν θυσιάζονταν, πίστευαν πως στο βάθος το χρώμα της Ιστορίας που είναι πάντα κόκκινο, θα δικαιώσει τη θυσία τους. Με τη σειρά τους οι δικοί μας «αναρχοαυτόνομοι» και αριστεριστές βλέπουν στο θάνατο και την καταστροφή το δικό τους όραμα για τη ζωή, τη δική τους ουτοπία. Μόνο που η δική τους ουτοπία είναι η καταστροφική ολοκληρωτική πραγματικότητα για την υπόλοιπη κοινωνία.
Κρίμα που σ’ αυτή εδώ τη χώρα δεν υπάρχουν οι συνθήκες για ένα ανοικτό διάλογο σοσιαλδημοκρατών, φιλελεύθερων και αναρχικών του πρώτου τύπου. Αντιθέτως οδεύουμε ολοταχώς προς την κατεύθυνση που δείχνει η Αριστερά των «αναρχοαυτόνομων» και της αποκάλυψης των Τσίπρα- Μεντρέκα. Μακάρι αυτό να είναι ένα κακό όνειρο ή μια ιδιορρυθμία του γράφοντος και όχι μια επερχόμενη ζοφερή πραγματικότητα.
Πηγή: Μεταρρύθμιση