Ρήτρες λογικής, του Γιώργου Προκοπάκη

Η ΔΗΜΑΡ, φαίνεται να επιχειρεί να καταστήσει κεντρικό άξονα της πολιτικής της σχετικά με το πακέτο των μέτρων, τη «ρήτρα ισοδυνάμων». Η λογική είναι πολύ απλή:

Η τρόικα (καμώνεται ίσως πως) δεν πείθεται από τη δυνατότητα της ελληνικής πλευράς να επιτύχει δημοσιονομικά οφέλη από κάποιες μεταρρυθμίσεις ή παρεμβάσεις και επιμένει σε μέτρα άμεσου δημοσιονομικού οφέλους, εύκολα μετρήσιμα και εφαρμόσιμα.

1. Η ελληνική πλευρά, επειδή το μόνο που έχει να καταθέσει είναι η προσφάτως διακηρυχθείσα προσήλωσή της στο πρόγραμμα διάσωσης, αποδέχεται τις ενστάσεις της τρόικας, αλλά έχει εμπιστοσύνη στο τι μπορεί να καταφέρει.
2. Η «ρήτρα ισοδυνάμων» είναι μια λύση που ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. Η ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται τη λήψη μέτρων εύκολα μετρήσιμων και εφαρμόσιμων, κάποιων επαχθών για την κοινωνία, με τη συμφωνία «εάν κατορθώσει να αποκομίσει τα αμφίβολα για την τρόικα δημοσιονομικά οφέλη από τα δικά της μέτρα, κάποια από τα επαχθή μέτρα, ισόποσου αποτελέσματος, θα αρθούν».

Αναμφίβολα οι ρήτρες ισοδυνάμων φαίνεται να είναι μια δίκαιη και καθαρή συμφωνία. Δεδομένου ότι παρέχουν και κίνητρα προς την ελληνική πλευρά, εάν οι προτάσεις της τρόικας ξεκινούν από ειλικρινές ενδιαφέρον για την πρόοδο αυτού του τόπου και όχι από κάποια τιμωρητική διάθεση ή επιθυμία εισαγωγής κάποιου συγκεκριμένου μοντέλου, το φυσιολογικό είναι να γίνουν αποδεκτές.
Η λογική είναι σωστή και δίκαιη, εφ’ όσον προσδιορίζεται το πλαίσιο εφαρμογής. Τα δυόμισι χρόνια μνημονίου έχουν δείξει πως το πλαίσιο είναι ένα, σαφώς προσδιορισμένο και δεν αλλάζει: Το σύνολο του προγράμματος διάσωσης. Η εξέλιξη των μέτρων και παρεμβάσεων δεν είναι παρά η ενεργοποίηση «άρρητων ρητρών» για να ικανοποιείται το προσδιορισμένο πλαίσιο. Να θυμίσω:

1. Με την κατάληξη στις αρχές του 2011 πως είναι αδύνατον να επιτευχθεί ο στόχος εξόδου στις αγορές, «ενεργοποιήθηκε η ρήτρα» να βάλει τα λεφτά ο ενδιαφερόμενος και έγιναν οι ιδιωτικοποιήσεις των €50 δισ μέρος του προγράμματος.
2. Με την αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης τον Μάρτιο 2011 να προχωρήσει σε κλείσιμο οργανισμών του δημοσίου, ενεργοποιήθηκε η «ρήτρα εφεδρεία», επιλογής της ελληνικής πλευράς.
3. Με τις αστοχίες του εισπρακτικού μηχανισμού και το γαϊτανάκι με το ενιαίο μισθολόγιο, τον Αύγουστο του 2011, ενεργοποιήθηκε η «ρήτρα χαράτσι», επιλογής πάλι της ελληνικής πλευράς.
4. Ο στόχος βιωσιμότητας του χρέους, 120% του ΑΕΠ το 2020, προβλέπεται να επιτευχθεί με «ρήτρες συνεισφοράς κεφαλαίου» από την ελληνική πλευρά: το πρόγραμμα HELIOS, τις αποκρατικοποιήσεις, την ανάκτηση κεφαλαίων της ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών.

Εν ολίγοις, υπάρχει μία και μόνη, πλην όμως συνολική ρήτρα: η ικανοποίηση των μάκρο-στόχων του προγράμματος. Η τρόικα, πλην εξόφθαλμων παραλογισμών, δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα αναδιάταξης των μέτρων, υπό τον ένα και βασικό όρο: οι στόχοι του προγράμματος δεν τίθενται σε κίνδυνο. Υπό το πρίσμα αυτό, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος αντίθεσης της τρόικας στην πρόταση για τις ρήτρες ισοδυνάμων, εφ’ όσον οι στόχοι του προγράμματος ικανοποιούνται.
Η πρόταση της ΔΗΜΑΡ, με την οποία ερωτοτροπεί και το ΠΑΣΟΚ ανοικτά, αφορά ένα υποσύνολο του προγράμματος. Δηλαδή, όντως δεν θα είχε πρόβλημα η τρόικα να αποδεχθεί την πρόταση, εάν τα έσοδα του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, τα έσοδα του έργου HELIOS, η ανάκτηση των τραπεζικών κεφαλαίων, ήταν «κλειδωμένα». Τι σημασία έχει η ενεργοποίηση οποιασδήποτε ρήτρας ισοδυνάμων από το καλάθι που είναι, υποτίθεται, έτοιμη να προτείνει η ΔΗΜΑΡ, εάν λείπουν κάμποσα δις από τις αποκρατικοποιήσεις, ή το HELIOS έχει καθυστερήσει για οποιουσδήποτε λόγους.
Περνώντας στις λεπτομέρειες της πρότασης ΔΗΜΑΡ, παρατηρούμε πως, παρά τις διαβεβαιώσεις προεκλογικώς και μετεκλογικώς για «συγκεκριμένα και κοστολογημένα μέτρα» που θα αντικαθιστούσαν τις επαχθείς περικοπές για τα €11,5 δισ, κατατίθενται αποσπασματικές παρεμβάσεις, με παραδοχή πως δεν επαρκούν, με ανάμιξη μέτρων «μιας χρήσης» (π.χ., μεταφορά αμυντικών κονδυλίων, εκποίηση αργούντος υλικού) με μέτρα μόνιμων, πλην αμφιβόλων, επιπτώσεων (παράδειγμα;) Η επαναφορά των – πάντα αμφίβολων – εσόδων από την πάταξη της φοροδιαφυγής, είναι παράλογη, δεδομένου ότι  προβλέπονται ήδη έσοδα  €2 δισ  από τη συγκεκριμένη πηγή, πέραν του βασικού πακέτου. Την ίδια στιγμή τηρεί σιγή ασυρμάτου όσον αφορά τα ζητήματα τα οποία επηρεάζουν καταλυτικά την επιτυχία του προγράμματος, όπως η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος και η ανακεφαλαιοποίηση. Σε τελευταία ανάλυση, η μείωση κεφαλαιακών αναγκών από αυτή τη μεριά του προγράμματος, θα επιδρούσε θετικά στην προσπάθεια αμοιβαίας αποδοχής ρητρών ισοδυνάμων. Με την επιφύλαξη της ανεπάρκειας του δυναμικού και πιθανών συμβούλων του κόμματος, η ΔΗΜΑΡ επιλέγει να περιορίσει την άσκηση πολιτικής αποκλειστικά στο επικοινωνιακό πεδίο. Θέτει ως προτεραιότητα την προστασία ενός ξύλινου αριστερού προφίλ (ούτε λέξη για τις τράπεζες, συγκεχυμένα εντελώς ανεπαρκή «ισοδύναμα»). Δεν είναι τυχαίο πως τα μέτρα που προτείνει επικεντρώνονται σε τομείς προσφιλείς στην κριτική για την αριστερά (άμυνα και εκκλησία). Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η «ρήτρα ισοδυνάμων». Αντί πολιτικής, αντί να αναλάβει την πολιτική στήριξη της επιλογής της για συμμετοχή στην τρικομματική, επιλέγει ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Έχει ήδη μαζέψει τα πολιτικά προβλήματα από τον αυτοεγκλωβισμό στις ακυρολογίες και ευχολόγια του κειμένου σύγκλισης της 23/6. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να βρεθεί υπό αφόρητη πολιτική πίεση. Δικό τους το πρόβλημα, ας το χειρισθούν! Πλην όμως, η συνοχή και η επιτυχία της κυβέρνησης δεν είναι μόνο δικό τους πρόβλημα - ούτε οι σχέσεις με την τρόικα.
Ας ελπίσουμε ότι οι ρήτρες της ΔΗΜΑΡ δεν είναι παρά μία έκκληση στην τρόικα του τύπου: «εν όψει των πρόσφατων δημοσκοπικών ευρημάτων, βοηθήστε με να έχω πάτημα να ψηφίσω τα μέτρα». Μάλιστα, μπορεί το αίτημά τους να ικανοποιηθεί, εάν υπάρχει όντως πολιτική απόφαση παραμονής μας στο ευρώ. Αλλά να μην τρέφουμε αυταπάτες για το τι αυτές οι ρήτρες μας υπόσχονται.
Πηγή: metarithmisi.gr