Η απόλυτη παγκόσμια καταιγίδα, του Νουριέλ Ρουμπινί

Σκοτεινά, απειλητικά οικονομικά σύννεφα, πλησιάζουν όπως φαίνεται από κάθε κατεύθυνση: την ευρωζώνη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και αλλού. Πράγματι, το περιβάλλον της παγκόσμιας οικονομίας το 2013 θα είναι ακατάλληλο για να βρει κανείς καταφύγιο. Η κρίση του ευρώ χειροτερεύει, η δημοσιονομική λιτότητα βαθαίνει την ύφεση σε πολλές χώρες, η πιστωτική κρίση στην περιφέρεια και οι υψηλές τιμές του πετρελαίου - όλα υπονομεύουν τις προοπτικές ανάκαμψης.

Το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα βαλκανοποιείται και η φυγή κεφαλαίου μπορεί να εξαπλωθεί σε όλη την περιφέρεια αν, όπως είναι πιθανό, η Ελλάδα βγει άτακτα από το ευρώ μέσα στους επόμενους μήνες. Επιπλέον, οι πιέσεις από το δημόσιο χρέος εντείνονται καθώς τα spreads για την Ιταλία και την Ισπανία επέστρεψαν σε μη διατηρήσιμα υψηλά επίπεδα. Η ευρωζώνη μπορεί να χρειαστεί όχι μόνο μία διεθνή διάσωση των τραπεζών (όπως πρόσφατα στην Ισπανία) αλλά και μία πλήρη διάσωση του κρατικού τομέα όταν όλα τα ευρωπαϊκά και διεθνή τείχη προστασίας δεν μπορούν να στηρίζουν και την Ισπανία και την Ιταλία.

Ως αποτέλεσμα, η διάλυση της ζώνης του ευρώ παραμένει πιθανή. Πιο μακριά στη Δύση, η αμερικανική οικονομία εξασθενεί, με ένα μίζερο ρυθμό ανάπτυξης μόλις στο 1,9% για το πρώτο τρίμηνο, πολύ κάτω από ό,τι θα έπρεπε. Και η δημιουργία θέσεων εργασίας κλονίστηκε τον Απρίλιο και τον Μάιο και οι μηχανές για τις ΗΠΑ μπορεί να σβήσουν μέχρι το τέλος του χρόνου. Ακόμη χειρότερα, ο κίνδυνος για μία διπλή ύφεση τον επόμενο χρόνο αυξάνεται.

Ανατολικά, στην Κίνα, το μη βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξής της μπορεί να βαλτώσει μέχρι το 2013, καθώς η πτώση των επενδύσεων συνεχίζεται και οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της κατανάλωσης είναι πολύ λίγες και πολύ αργές. Μία νέα κινεζική ηγεσία θα πρέπει να επιταχύνει τις δομικές μεταρρυθμίσεις αλλά οι έριδες στο εσωτερικό της κινεζικής κυβέρνησης ως προς τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων, σε συνδυασμό με την πιθανότητα μίας ανώμαλης πολιτικής μετάβασης, σημαίνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις απλά δεν θα συντελεστούν αρκετά γρήγορα.

Η επιβράδυνση της οικονομίας στις ΗΠΑ, στην ευρωζώνη και στην Κίνα, ήδη συνεπάγεται μία τεράστια επιβάρυνση στην ανάπτυξη άλλων αναδυόμενων αγορών, εξαιτίας των εμπορικών και οικονομικών δεσμών με την Αμερική και την Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, η έλλειψη δομικών μεταρρυθμίσεων στις αναδυόμενες αγορές, μαζί με την μετακίνησή τους προς τον κρατικό καπιταλισμό, παρεμποδίζει την ανάπτυξη και θα μειώσει την προσαρμοστικότητά τους.

Τέλος, η μακροχρόνια ένταση στη Μέση Ανατολή μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών από τη μία και του Ιράν από την άλλη ως προς το ζήτημα των πυρηνικών μπορεί να φθάσει στην κορύφωσή της μέσα στο 2013. Οι διαπραγματεύσεις που συντελούνται οδηγούνται στην αποτυχία και ακόμη και οι σκληρότερες κυρώσεις μάλλον δεν θα σταματήσουν το Ιράν από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Μία στρατιωτική σύγκρουση μέσα στο 2013 θα οδηγούσε σε τεράστια αύξηση της τιμής του πετρελαίου και σε παγκόσμια ύφεση. Αυτοί οι κίνδυνοι ήδη επιδεινώνουν την οικονομική επιβράδυνση: οι χρηματιστηριακές αγορές πέφτουν παντού, οδηγώντας σε αρνητικά αποτελέσματα στην κατανάλωση. Το κόστος δανεισμού αυξάνεται για τις υπερχρεωμένες χώρες και οι πτώση των τιμών στα αγαθά μειώνει το εισόδημα των εξαγωγικών κρατών.

Για να αποφευχθεί μία ανεξέλεγκτη κατάσταση στην ευρωζώνη, η σημερινή δημοσιονομική λιτότητα πρέπει να γίνει περισσότερο σταδιακή, η συνθήκη για την ανάπτυξη πρέπει να συμπληρώνει τη νέα δημοσιονομική συνθήκη της ΕΕ και μία δημοσιονομική ένωση με αμοιβαιοποίηση του χρέους (ευρωομόλογα) πρέπει να εφαρμοστεί. Επιπροσθέτως μία πλήρης τραπεζική ένωση πρέπει να ξεκινήσει μαζί με μια μεγαλύτερη πολιτική ενοποίηση, ακόμη και καθώς η Ελλάδα θα εγκαταλείπει την ευρωζώνη.

Δυστυχώς η Γερμανία αντιτίθεται σε όλα αυτά τα σημαντικά πολιτικά μέτρα και η πιθανότητα της καταστροφής της ευρωζώνης μεγαλώνει. Το σύννεφο πάνω από την ευρωζώνη είναι το μεγαλύτερο που θα εκραγεί, αν και δεν είναι το μοναδικό που απειλεί την παγκόσμια οικονομία. Ας είμαστε προετοιμασμένοι για τα δύσκολα.

* Ο Νουριέλ Ρουμπινί είναι καθηγητής στο Stern Business School στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και πρόεδρος του Roubini Global Economics.
ΠΗΓΗ: tovima.gr