Οι χαλεποί καιροί κι ο χαλεπός εαυτός μας

Οι καιροί είναι χαλεποί -ιδού μια κοινότοπη και κοινόχρηστη φράση, την οποίαν εκπέμπουν τα χείλη όλων σχεδόν σήμερα. Ένα πρώτο σχόλιο σε τούτη την διαπίστωση, θα μπορούσε να είναι το σχόλιο, ότι δεν υπήρξε εποχή που να μην είταν δύσκολη. Σε κάθε καιρό και σε κάθε φάση της ιστορίας, ο καιρός της χρονικότητας, είναι μεταίχμιο: Μ’ άλλα λόγια, κάθε χρονική στιγμή, ο άνθρωπος έχει να αντιμετωπίσει και να δαμάσει τον μεγαλύτερο εχθρό. Αυτός δεν είναι άλλος από τον εαυτό του.  Από την ανθρώπινη φύση. Η ανθρώπινη φύση, λέει η παράδοσή μας, είναι φύση τρεπτή. Μέσα της κονταροχτυπιούνται το καλό και το κακό. Κι όπως έχει δείξει η ιστορική εμπειρία, η ανθρώπινη φύση από μόνη της, με τις δικές της δυνάμεις, δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα. Ανακυκλώνει το δράμα της παλινδρόμησης μεταξύ καλού και κακού.

Κατ’  επέκτασιν, το ίδιο -ο ίδιος φαύλος κύκλος- συμβαίνει και με την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Η ίδια αξεδιάλυτη μείξη του καλού και του κακού, της αρετής με την αθλιότητα. Η ανθρώπινη ιστορία αιχμαλωτίζεται συνεχώς, μέσα στην ατέλεια της ανθρώπινης φύσης, αλλά και σφραγίζεται από το μεγαλείο του ανθρώπινου προσώπου, όταν αυτό απελευθερώνεται. Τι είναι αυτό που μπορεί να απελευθερώσει το ανθρώπινο πρόσωπο από τα δεσμά της καταδίκης και του εγκλεισμού, στην φύση, την ατέλεια και την φθορά της; Ιδού το ερώτημα, πάνω στο οποίο συνετρίβησαν, στο διάβα των αιώνων, τα τηλαυγέστερα και οξύτερα από τα ανθρώπινα μυαλά.

Υπάρχει, όμως, ένας τρόπος -με την έννοια της τροπής της ύπαρξης- τον οποίον ευαγγελίζεται η καθ’ ημάς παράδοση. Και τούτο συνιστά, αυτόχρημα, την δική μας ετερότητα. Να μην παρεξηγηθούμε: Δεν μιλούμε για κάποιαν υπεροχή φυλετικού ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτήρα. Αλλά για μιαν, εμπειρικά επιβεβαιωμένη αίσθηση, ότι η αλήθεια (εκ του στερητικού -α και της λήθης η λέξη, η μη λήθη δηλαδή) -ότι η αλήθεια, λοιπόν είναι γεγονός σχέσεων. Ότι η αλήθεια είναι κοινωνικό γεγονός.  «Καθ’ ό,τι αν κοινωνούμεν αληθεύομεν, καθ’ ό,τι δ’ αν ιδιωτεύομεν, ψευδόμεθα», μας λέει ο λόγος των προσωκρατικών. Μόνο ό,τι μοιραζόμαστε στη σχέση και στην συνάντηση με τον Άλλον, είναι αλήθεια. Άρα μόνον ως κοινωνικό δεδομένο, μπορούν οι άνθρωποι να μοιράζονται το νόημα του βίου. Αν οι σημερινοί καιροί υπερβαίνουν τις δυσκολίες άλλων καικαιρών, τούτο οφείλεται, ακριβώς στην παγίωση της ιδιωτείας ως μόνου τρόπου επιβιώσεως και διαβιώσεως. Ο ατομοκεντρισμός αντιστρατεύεται κάθε εμπειρία κοινωνικότητας.

Κι αν η κοινωνία των ανθρώπων, κάποτε ζωοποιούνταν από την αναφορά στο ιερό, στο υπερβατικό και στην ανάγκη απαντήσεως στο μυστήριο του θανάτου, ο ατομοκεντρισμός θέλει τον άνθρωπο δούλο των «επιτευγμάτων» που χαϊδεύουν το εγώ του. Ο άνθρωπος καταναλωτής, δεν έχει ανάγκη τον διπλανό του για να ζήσει. Έχει ανάγκη μόνον τα προϊόντα, τα οποία εδραιώνουν το αυτο-είδωλό του. Απωθεί κάθε αίτημα ιερότητος και ψευδαισθάνεται πως ζει, μέσα σ’ ένα εικονικό παρόν. Περισσότερο παρά ποτέ, εκείνο που μπορεί να μεταμορφώσει την ανθρώπινη φύση -και που η γλώσσα της παράδοσης το ονομάζει «η χάρις»- είναι απαραίτητο. Κι αυτό το «πολύτιμο τζοβαϊρκό», όπως έλεγε ο Μακρυγιάννης, το διαθέτει εμπειρικά ο τρόπος της παράδοσής μας. Προς μιαν επανανοηματοδότηση του βίου, οφείλουμε να κινηθούμε. Σπουδάζοντας το «νυν» μέσα στην προοπτική του «αιέν», ιχνηλατώντας την γλώσσα, το ήθος, τα αποστάγματα της παράδοσης.

Άμποτε να βρούμε, όλοι οι άνθρωποι, και δη οι σημερινοί Έλληνες, το αληθινό μας πρόσωπο.

πηγή: http://www.manifestomag.gr/2012/06/blog-post_24.html