ΕΝΑ Α ΜΕΣΑ ΣΕ ΚΥΚΛΟ

Χάρη σε ένα μικρό εικονογραφημένο βιβλίο που εκδόθηκε πριν λίγες εβδομάδες, μάθαμε επιτέλους την προέλευση αυτού του συμβόλου, σφραγίδας της ανυπακοής, της εξέγερσης και του αναρχισμού: του κυκλωμένου Α ή του Α μέσα σε Ο.

Νομίζαμε πως υπήρχε ανέκαθεν, έτσι όπως το βλέπαμε χαραγμένο με κιμωλία σε γκράφιτι στους τοίχους, σε σχεδιασμένες βόμβες, σε μπλουζάκια και σημαίες.Ορισμένοι πίστευαν ότι το Α μέσα σε Ο ήταν γράμματα του ευαγγελίου ή ακόμα παράγωγα του ονόματος του Ραβασόλ, του αναρχικού αγωνιστή. 

Άλλοι πίστευαν ότι συνέθετε, κατά τον 19ο αιώνα, την ιδέα της αναρχίας έτσι όπως εκφράστηκε από τον Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν. 

Οι περισσότεροι (ισπανοί…) υποστήριζαν πως το είχαν δει υψωμένο σε κάποιο σημείο της φάλαγγας Ντουρρούτι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία.Όμως, σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου «Το κυκλωμένο Α, η πραγματική ιστορία ενός συμβόλου», όλα αυτά δεν είναι παρά μύθοι διαδιδόμενοι στη Βικιπαίδεια.
Στην πραγματικότητα, το σύμβολο αυτό είναι μια πρόσφατη εικονογραφική δημιουργία.

Σύμφωνα με στοιχεία που συλλέχθηκαν από το Κέντρο ελευθεριακών σπουδών Πινέλλι του Μιλάνου και του Διεθνούς Κέντρου Ερευνών για την Αναρχία της Λωζάνης, το πρώτο κυκλωμένο Α εμφανίζεται το 1964.Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο, το κυκλωμένο Α εμφανίζεται στο Δελτίο των Νέων Ελευθεριακών σαν ένα σύμβολο που εκφράζει «το σύνολο του αναρχικού κινήματος». 

Με βάση το κείμενο που συνόδευε την ιδέα αυτή, επρόκειτο:«Να χρησιμεύσει ως ένα πιο πρακτικό και γρήγορο μέσο, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος υπογραφής και το μέγεθός της κάτω από τα κείμενα και τα συνθήματα.»
Ένα σύμβολο χειραγωγείται
Δεν γνωρίζουμε τις πηγές έμπνευσης (είναι άραγε γνωστές εκείνες του αντιπυρηνικού συμβόλου;) αλλά γνωρίζουμε τα ονόματα των δημιουργών του: Tomas Ibanez και René Darras. Δεν μπορούμε να πούμε πως το Α μέσα σε Ο υιοθετήθηκε αμέσως από τα πλήθη.

Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε, ότι σφραγίστηκε από τις συζητήσεις των αναρχικών ομάδων ως προς την ουσία και τη μορφή του.Όμως, το 1966, στην Ιταλία, ένας οικονομολόγος ειδικευμένος στα αγροτικά ζητήματα, ο Αμεντέο Μπερτόλο, ανακτά το σύμβολο προκειμένου να γίνει το έμβλημα της ελευθεριακής Νεολαίας του Μιλάνου, προσκείμενη στην αντίστοιχη του Παρισιού.

Και αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι υπήρξαν ορισμένες αντίθετες (αν και διαυγείς) φωνές που εναντιώθηκαν σε αυτό το υπερβολικά απλό σχέδιο, που μπορεί να παραποιηθεί, και να τεθεί στην υπηρεσία του οποιουδήποτε για οποιονδήποτε σκοπό. Ωστόσο -και ίσως για όλους αυτούς τους λόγους-, το Α μέσα σε Ο άρχισε να εξαπλώνεται παντού.Το 1968, παραμένει διακριτικά. Το 1969, χειραγωγείται από την ιταλική άκρα δεξιά η οποία με το κυκλωμένο Α υπογράφει τις θανατηφόρες απόπειρές της.

Κομψά ξανασχεδιασμένο (σε μαύρο στρογγυλό φόντο) το 1971 από τον αδελφό του Αμεντέο Μπερτόλο, Gianni, για τον τίτλο μηνιαίας αναρχικής έκδοσης, βρίσκει και πάλι τη θέση του στο στρατόπεδό του.Χρησιμοποιείται ξανά από τους Αυτόνομους στη Γερμανία, από τους Πρόβος στην Ολλανδία, τους ειρηνιστές, όλους τους καταπιεσμένους, τους οπαδούς της «πανκ»… και από το χώρο της μόδας.
Για τον Αμεντέο Μπερτόλο, τον «ανάδοχο πατέρα» του κυκλωμένου Α, τον οποίο ρωτάμε αν 40 χρόνια μετά, το Α μέσα σε Ο γέρασε, η απάντησή του είναι ξεκάθαρη:

«Νομίζω πως παραμένει ακόμα πολύ αποτελεσματικό, τόσο ως σύμβολο εξέγερσης κατά του αυταρχισμού όσο και σαν “υπογραφή” πολλών σύγχρονων αναρχικών.»

Ούτε Θεός! Ούτε αφέντης! Αλλά όχι και χωρίς σύμβολο!