Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΧΕΙ ΕΚΠΟΡΝΕΥΤΕΙ

ΓΙΩΡΓΟΣ  Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΧΕΙ ΕΚΠΟΡΝΕΥΤΕΙ

Του Χρίστου Λογαρίδη

Ο Γιώργος Οικονόμου, σπούδασε μαθηματικά, μουσική και φιλοσοφία. Συμμετείχε ενεργά στο αντιδικτατορικό κίνημα, δέχθηκε σφαίρες που δεν τις έκανε υπουργεία, ενώ υπήρξε μαθητής του μεγάλου στοχαστή Κ. Καστοριάδη. Έχει μάστερ φιλοσοφίας του πανεπιστημίου της Σορβόννης και είναι δόκτωρ φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από τις εκδόσεις Παπαζήση  κυκλοφορούν τα βιβλία του, η άμεση δημοκρατία και η κριτική στον Αριστοτέλη, η Αριστοτελική πολιτεία, από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στην δημοκρατία, και πολλά άλλα.

Κύριε Οικονόμου, ζούμε σε ένα πολίτευμα, που μας επιτρέπει να ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια. Βλέπουμε πως αν η ψήφος είναι ελεύθερη, μπορούν να ανατραπούν τα πάντα. Το ερώτημα είναι απλό, αν ο κόσμος μπορούσε να εκφράζετε συχνότερα, αν είχαμε ένα πιο δημοκρατικό πολίτευμα, θα είχαμε φτάσει σε αυτή την παρακμή?

Πιστεύω πως με την ψήφο, δεν αλλάζουν τα πράγματα, το πιο ουσιαστικό, είναι οι άνθρωποι να συμμετέχουν άμεσα. Μόνο τότε θα μπορούσαμε να μιλάμε για δημοκρατία. Στο κοινοβουλευτικό καθεστώς που ζούμε, άλλαξαν λίγο οι συσχετισμοί, αλλά αυτό που βλέπουμε, είναι ένα αδιέξοδο. Οι υποστηρικτές του κοινοβουλευτισμού, έλεγαν πως δεν υπάρχουν αδιέξοδα σε αυτό το πολίτευμα, αλλά βλέπουμε πως υπάρχουν πολλά αδιέξοδα. Τα αδιέξοδα δεν υπάρχουν στην άμεση δημοκρατία, που μπορούμε να την εξηγήσουμε αργότερα. Δηλαδή όταν οι άνθρωποι συμμετέχουν άμεσα και αποφασίζουν. Την απόφαση αυτή καλούνται οι αιρετοί άρχοντες να την εκτελέσουν.

Για να κάνω τον συνήγορο του διαβόλου, κάποιοι λένε, πως αυτό μπορούσε να συμβεί στην αρχαία Αθήνα, που ζούσαν 40 – 50 χιλιάδες άνθρωποι, αλλά όχι σήμερα που είμαστε 10 εκατομμύρια.

Μπορούν να γίνουν περιφέρειες των 30 – 50 χιλιάδων ανθρώπων, δηλαδή μικρές κοινότητες, που οι άνθρωποι θα μπορούν να συνεδριάζουν, να λαμβάνουν αποφάσεις, που μετά οι εκπρόσωποί τους, θα τις μεταφέρουν σε ένα άλλο επίπεδο. Πολύ εύκολα σήμερα, μπορούμε να έχουμε δημοψηφίσματα, που είναι η άμεση παρουσία των ανθρώπων σε σημαντικά ζητήματα. Τεχνικά σήμερα είναι εφικτό. Σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία, που όχι μόνο δεν ξέρει τι είναι η άμεση δημοκρατία, αλλά θέλει ένα παρακμιακό καθεστώς. Αυτό που ζούμε σήμερα, δεν είναι απλά μια οικονομική χρεοκοπία, αλλά και πολιτική και κοινωνική χρεοκοπία. Αυτό πρέπει να δούμε σοβαρά τα επόμενα χρόνια, διαφορετικά πάμε στον γκρεμό ολοταχώς.

Πως θα ορίζατε το πολιτικό σύστημα που ζούμε, από την στιγμή που λέτε ότι δεν είναι δημοκρατία?

Θα πω αυτό που λέει ο Καστοριάδης. Είναι μια φιλελεύθερη ολιγαρχία, με την έννοια ότι οι ολίγοι λαμβάνουν τις αποφάσεις, οι ολίγοι θεσπίζουν τους νόμους, οι ολίγοι εκτελούν την εξουσία, οι ολίγοι δικάζουν. Επομένως ο λαός,  εγώ και εσείς, δεν συμμετέχουμε. Είναι φιλελεύθερη διότι έχουμε δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες, κάτι πολύ σημαντικό, αλλά δεν είναι δημοκρατία. Υπάρχουν και άλλα πολιτικά συστήματα, που δεν είναι φιλελεύθερες ολιγαρχίες, αλλά ανελεύθερες ολιγαρχίες, όπως η Κίνα, η Κορέα, η τα μουσουλμανικά καθεστώτα. Αυτή τη στιγμή, μπορούμε να μιλάμε ελεύθερα, χωρίς να φοβόμαστε ότι θα μας βάλουν φυλακή, κάτι που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε στην Κίνα, η στα μουσουλμανικά καθεστώτα. Αυτό το έχουμε όχι γιατί το θέλει κάποιος ηγέτης, η ο καπιταλισμός, αλλά γιατί οι άνθρωποι αγωνίστηκαν με το εργατικό κίνημα, το λαικό κίνημα, αγωνίστηκαν οι γυναίκες οι νέοι και κατάφεραν να έχουμε αυτές τις ελευθερίες.

Λογοκρισία υπάρχει όμως, δύσκολα  απόψεις σαν τις δικές σας,  θα ακουστούν στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και αν ακουστούν, θα κοπεί η εκπομπή.

Αυτό είναι αλήθεια, αλλά δεν ευθύνομαι εγώ και εσείς γι αυτό, όμως εδώ που καθόμαστε τώρα, μπορούμε να μιλήσουμε. Είναι ένα δικαίωμα που έχουμε. Αυτό που πιστεύω, είναι πως η έννοια της δημοκρατίας, σήμερα έχει εκπορνευτεί, έχει διαστρεβλωθεί και υπάρχει μια κοινωνία σε σύγχυση. Ας δούμε το δικό μας σύστημα, όλοι μιλάνε για δημοκρατία, ενώ είναι ολιγαρχία, που στην ουσία, είναι αιρετή μοναρχία. Εκλέγεται ένας πρωθυπουργός, που αυτός είναι το άπαν, ο αυτοκράτορας, που αποφασίζει τα πάντα και η ομάδα του τον υπηρετεί. Συνεπώς, είναι μια τεράστια διαστρέβλωση αυτό που ζούμε.

Είστε ένας άνθρωπος που αγωνίστηκε για την δημοκρατία, στον αντιδικτατορικό σας αγώνα, δεχθήκατε μέχρι και σφαίρες και καταλαβαίνω πως τότε, δεν ονειρευόσασταν αυτό που σήμερα λέμε μεταπολίτευση. Τι πιστεύετε πως δεν πήγε καλά τότε και φτάσαμε σήμερα στην χρεοκοπία?

Πήγαν λάθος πολλά πράγματα, και κυρίως οι αγώνες στο Πολυτεχνείο. Το κύριο αίτημα τότε, ήταν λαική κυριαρχία και δημοκρατία. Δηλαδή άμεση παρουσία των ανθρώπων στην πολιτική. Κατόρθωσαν όμως τα κόμματα, το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα να εντάξει αυτά τα αιτήματα μέσα στα πολιτικά του προγράμματα, και να τα αφυδατώσει, να τα εξουδετερώσει από το ουσιαστικό και επικίνδυνο νόημα τους. Έτσι έχουμε την μονοκρατορία των κομμάτων, την κομματοκρατία, η κομματοκρατορία, που μαζί με άλλα προβλήματα, που δεν είναι η ώρα να αναλύσουμε, μας έφεραν στην χρεοκοπία. Η απουσία των ανθρώπων από την πολιτική σκηνή, μας οδήγησε εδώ.

Τους αφήσαμε ελεύθερους να κάνουν ότι θέλουν, να κλέβουν, να μην δικάζονται και όλα αυτά που ξέρουμε…

Ακριβώς. Εκεί που δεν υπάρχουμε εμείς, υπάρχουν οι άλλοι. Όχι για το καλό μας, όπως μας λένε οι πολιτικοί, οι δήμαρχοι, οι περιφερειάρχες κλπ, αλλά για το καλό το δικό τους, των φίλων τους, των οικογενειών τους, των κομμάτων τους και των ισχυρών. Των οικονομικών συμφερόντων που τους στηρίζουν.

Πολλοί λένε, πως δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο η άμεση δημοκρατία. Φυσικά οι ξένοι, δεν μπορούν να καταλάβουν την έννοια της δημοκρατίας, είναι Ελληνική λέξη, εμείς όμως, πως γίνεται να μην καταλαβαίνουμε την έννοια αυτής της λέξης και να μην την διεκδικούμε ?

Διότι δεν την καταλαβαίνουμε, δεν διδάσκεται η δημοκρατία στα σχολεία, στο δημοτικό, στο γυμνάσιο, στο λύκειο. Διδάσκουν θρησκευτικά, διάφορες ιδεολογίες, αλλά δημοκρατία και φιλοσοφία δεν διδάσκουν. Οπότε πώς να το μάθουν και να το καταλάβουν οι άνθρωποι? Από τη στιγμή που ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τι είναι η δημοκρατία, πως θα αγωνιστεί γι αυτή? Μας έχουν πείσει, πως δημοκρατία είναι αυτό το απαίσιο καθεστώς, που μας έφερε στη χρεοκοπία. Αυτή η κλεπτοκρατία δηλαδή, η κομματοκρατία, η μηντιοκρατία, που δεν έχει τίποτα δημοκρατικό. Αυτό είναι που πρέπει να βάλουμε μέσα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και όπου αλλού μπορεί ο κάθε ένας, ώστε οι άνθρωποι να καταλάβουν την έννοια της δημοκρατίας.

Πιστεύετε λοιπόν, πως αν είχαμε δημοκρατία, δεν θα είχαμε φτάσει σήμερα εδώ.

Ακριβώς.

Μπορείτε να μας πείτε, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δημοκρατίας?

Το πρώτο χαρακτηριστικό, είναι αυτό που είπαμε προηγουμένως, οι άνθρωποι συμμετέχουν άμεσα, οι ίδιοι και όχι με αντιπροσώπους, με κόμματα. Δημοκρατία είναι το κράτος του Δήμου, το κράτος των πολλών, το κράτος των πολιτών και όχι το κράτος των πολιτικών, όχι των κομμάτων. Το δεύτερο χαρακτηριστικό, είναι η ελευθερία. Όχι μόνο οι ατομικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα, αλλά η πολιτική έννοια της ελευθερίας που δεν υπάρχει σήμερα. Η συμμετοχή όλων των ελευθέρων πολιτών στην εξουσία. Συμμετοχή στους νόμους, στις αποφάσεις, στην δικαστική εξουσία, στα πάντα. Το τρίτο στοιχείο, είναι η ισότητα. Στη δημοκρατία η ισότητα σημένει απόλυτη αριθμητική ισότητα, όπως έλεγαν οι αρχαίοι. Όλοι δηλαδή, έχουμε όλοι το δικαίωμα να συμμετέχουμε στην πολιτική ζωή. Κυρίως στον έλεγχο της εξουσίας. Θα μπορούσα να πω και άλλα, όμως αρκούν αυτά για να καταλάβουμε πως τίποτα από τα παραπάνω δεν υπάρχει σήμερα στην ζωή μας. Δεν έχουμε ισότητα πολιτική, διότι σήμερα τίθεται και το ερώτημα της οικονομικής ισότητας, της κοινωνικής κλπ. Αυτό όμως είναι ένα μεταδημοκρατικό αίτημα. Ας αποφασίσουμε πρώτα τι πολίτευμα θέλουμε και μετά μπορούμε να μιλήσουμε αν θέλουμε και οικονομική ισότητα. Διότι διάφοροι αριστεροί τα μπερδεύουν, ιδιαίτερα μετά τον Μάη τον δικό μας, στην πλατεία Συντάγματος, που μετά από πολλούς αιώνες, οι άνθρωποι μίλησαν ξανά για άμεση δημοκρατία, πήγαν να εντάξουν την άμεση δημοκρατία μέσα στα δικά τους ιδεολογήματα, αλλά αυτό είναι διαστρέβλωση.

Κάποια στοιχεία άμεσης δημοκρατίας, υπάρχουν στην Ελβετία, αλλά και εδώ έχουμε μια τεράστια διαστρέβλωση, δεν έχει άμεση δημοκρατία η Ελβετία. Υπάρχουν δημοψηφίσματα, έχει συνελεύσεις, επιτρέπει στους ανθρώπους μεγαλύτερη συμμετοχή, αλλά δεν είναι άμεση δημοκρατία, ο Αριστοτέλης θα το ονόμαζε μεικτό πολίτευμα.

Πως μπορούμε όμως να φτάσουμε στην άμεση δημοκρατία? Φαντάζομαι πως δεν μπορούμε από την μια μέρα στην άλλη να κάνουμε ένα τόσο μεγάλο άλμα. Ποια κατά την γνώμη σας είναι τα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν?

Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από τοπικά και περιφερειακά ζητήματα, να ασκηθεί εκεί ο κόσμος στην δημοκρατία, μέσα από τα ζητήματα που τον απασχολούν, ενώ για ευρύτερα ζητήματα, μπορούμε να θεσπίσουμε δημοψηφίσματα, που θα μας βοηθήσουν να εκφράσουμε το τι θέλουμε. Κατά τη γνώμη μου, σήμερα μπαίνει το θέμα μιας συντακτικής, συνταγματικής αλλαγής. Πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα, όχι μόνο αυτά που και τα ίδια τα κόμματα λένε, όπως το περιβόητο άρθρο 86, για την υπουργική ασυλία, που πρέπει να καταργηθεί, όπως και η χορηγίες των κομμάτων. Χρειάζεται μια τεράστια αλλαγή. Θέλουμε μια συντακτική συνέλευση που θα αποτελέσει αφετηρία για αλλαγές. Σταδιακά, δεν λέω αμέσως. Να μπούμε μέσα, να αρχίσουμε κάτι να κάνουμε. Σε άλλες χώρες έχουν αρχίσει, στην Γερμανία, στην Ελβετία, στην Ισπανία, στο Μεξικό, έχουν αρχίσει κάποια πράγματα και κινούνται. Εδώ εμείς ακόμα είμαστε όχι απλά στα σπάργανα, αλλά ακόμα πιο πίσω. Ήταν πολύ σημαντικό αυτό που έγινε στις πλατείες, αλλά δεν πρέπει να σταθούμε μόνο εκεί, πρέπει να πάμε ακόμα πιο πέρα.

Μήπως τελικά αυτή η κρίση, μας βοηθήσει να φτάσουμε σε περισσότερο δημοκρατικές διαδικασίες και πιο δημοκρατικό πολίτευμα?

Μακάρι, το εύχομαι. Ο κόσμος έχει αρχίσει να μιλάει για πολιτική, αλλά τι λέει? Να σας θυμίσω τα αποτελέσματα των εκλογών. Έδωσε 32% στα δυο κόμματα εξουσίας που μας έφεραν εδώ, στην χρεοκοπία. Έδωσε 10% σε ένα εθνικιστικό κόμμα, τον Καμένο, έδωσε 7% σε ένα ρατσιστικό, νεοναζιστικό κόμμα, τη χρυσή αυγή, και έδωσε 8% σε ένα Σταλινικό κόμμα. Ποια είναι λοιπόν αυτή η αλλαγή?

Όπως είπατε, δεν έχει διδαχθεί τη δημοκρατία, είναι σε μια διαδικασία αναζήτησης. Το ψάχνει μόνος του.  Ίσως. θα του πάρει κάποιο καιρό, αλλά πιστεύω να ανακαλύψει σύντομα τη δημοκρατία.

Το εύχομαι και γι αυτό αγωνίζομαι. Αλλά πρέπει να αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα και να αλλάξουν και οι πανεπιστημιακοί, οι περίφημοι διανοούμενοι, που ευθύνονται για αυτή τη χρεοκοπία, διότι στήριξαν αυτά τα κόμματα με τη φυσική τους παρουσία, αλλά και με τις ιδέες τους, τα βιβλία τους και την εν γένει συμπεριφορά τους. Αυτό που λέμε κοινωνική κρίση, κοινωνική παρακμή, αγγίζει όλους τους τομείς. Δεν λειτουργεί τίποτα, όλα είναι διαλυμένα. Το μόνο που λειτουργεί, είναι τα ΜΑΤ και η αστυνομία, αλλά εναντίον της δημοκρατίας που πιστεύω και υποστηρίζω. Η δημοκρατία δεν υπάρχει, γιατί η κοινωνία η ίδια, δεν ξέρει τι θέλει, είναι αποπροσανατολισμένη και διεφθαρμένη.

Ένα αντεπιχείρημα, που πολλοί χρησιμοποιούν, είναι πως αν όλοι οι πολίτες έπαιρναν μέρος στην πολιτική, δεν θα είχαν χρόνο για να εργαστούν.

Αυτό είναι ένα σημαντικό πολιτικό πρόβλημα, που μπορούμε να κουβεντιάσουμε. Δεν χρειάζεται να έχει ο πολίτης 24ωρη παρουσία στην πολιτική ζωή. Θα μπορούσε να παίρνει μέρος σε μια, δύο συνελεύσεις τον μήνα. Δεν υπάρχει πρόβλημα χρόνου, μπορεί άνετα να γίνει αυτό. Να παίρνει μέσα από τις συνελεύσεις μέρος στις αποφάσεις και να ασκεί εξουσία. Ο μέσος Έλληνας αφιερώνει 6 ώρες στην τηλεόραση. Θα μπορούσε να αφιερώσει μια ώρα στα πολιτικά του καθήκοντα. Δεν είναι δύσκολο, απλό είναι.

Πως βλέπετε εσείς τον πόλεμο ανάμεσα σε αυτούς που λένε μέσα στο ευρώ, και αυτούς που λένε έξω από το ευρώ?

Νομίζω πως όλα αυτά είναι λανθασμένα, όπως και το μνημόνιο, αντιμνημόνιο, Ευρώπη, η όχι, για να παρακάμπτετε το κύριο πρόβλημα, που είναι αν θα συμμετέχουμε, η δεν θα συμμετέχουμε στην εξουσία. Αν αποφασίζει κάποιος άλλος για εμάς, δεν έχει καμιά σημασία, για την προοπτική που εγώ βάζω. Αν θέλουμε να μιλάμε θεωρητικά, μέσα η έξω από την Ευρώπη, γίνονται πολλές τέτοιες κουβέντες, δεν θέλω να συμβάλω σε αυτό, γιατί δεν προσθέτω τίποτα. Αν υπάρχει κάτι που έχει προοπτική, που είναι η μόνιμη λύση, είναι η δημοκρατία. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάτι άλλο. Δεν θέλω να γίνω μάντης κακών, αλλά αν η κοινωνία δεν συνέλθει και δεν δημιουργήσει ένα δημοκρατικό κίνημα, όχι μόνο δεν θα μπορέσουμε να βγούμε από το ναυάγιο που τώρα είμαστε, γιατί πρέπει να πούμε ότι είμαστε βυθισμένοι, αλλά δεν θα μπορέσουμε να βρούμε ούτε σωσίβιο. 

Σας ρωτάω για την Ευρώπη, διότι όλοι ξέρουμε, πως κουμάντο κάνουν οι αγορές, οι τράπεζες. Ακούμε διαρκώς, πως οι αγορές δεν νιώθουν καλά με τις εκλογές, θα έλεγε κανείς, πως θα ήταν πολύ χαρούμενοι, αν καταργούσαν αυτή την μικρή δημοκρατική διαδικασία. Τι κάνουμε λοιπόν, φεύγουμε, η προσπαθούμε να αλλάξουμε όλη την Ευρώπη?

Προσπαθούμε να αλλάξουμε τα πάντα και να φέρουμε την δημοκρατία. Αυτό προσπαθώ εγώ. Κατά τα άλλα, υπάρχει μια ελεύθερη αγορά, Πως αλλάζει αυτό, ψηφίζοντας αυτούς που όπως λέει ο κόσμος, είναι πουλημένοι? Εγώ δεν θέλω να λέω κάτι τέτοιο, πιστεύω πως είναι άνθρωποι που έχουν μια λάθος κατεύθυνση. Είναι ανίκανοι να κάνουν κάτι μέσα σε αυτό το σύστημα που ζούμε. Πρέπει να υπερασπισθούμε τις ατομικές ελευθερίες που έχουμε, κάτι πολύ σημαντικό, να εκφραζόμαστε ελεύθερα, να γράφουμε ελεύθερα, να δημιουργούμε ενώσεις ελεύθερα, να έχουμε ανθρώπινα δικαιώματα, που καταστρατηγούνται σιγά- σιγά στις μέρες μας, και να πολεμήσουμε να διευρύνουμε αυτά τα δικαιώματα, αποκτώντας και πολιτικές ελευθερίες. Δηλαδή την συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Αν συνεχίσουμε να περιμένουμε ότι κάποιοι θα μας σώσουν, όπως κάναμε μέχρι σήμερα, θα πέσουμε πάλι σε μια αυταπάτη. Μια αυταπάτη που μας έφερε στην χρεοκοπία. Μέχρι σήμερα ο κόσμος έδινε 85% στα δυο κόμματα εξουσίας, αλλά τελικά μας οδήγησαν στην χρεοκοπία.   

Να μην έχουμε δηλαδή κόμματα?

Εγώ λέω δημοκρατία, από τη στιγμή που συμμετέχεις άμεσα, τον κύριο λόγο, δεν τον έχουν τα κόμματα, που αυτόματα αποδυναμώνονται. Δεν καταργείς κάτι, κάνεις αναδιάρθωση θεσμική και αποφασίζει ο κόσμος. Δεν θα τρέχεις στον εκάστοτε πολιτικό αρχηγό και κομματάρχη, θα πηγαίνεις στην συνέλευση και στο δημοψήφισμα. Τα κόμματα θα είναι υποχρεωμένα να κάνουν αυτό που θέλουν οι πολίτες. Αν δεν το κάνουν, στην δημοκρατία οι άρχοντες είναι ανακλητοί ανά πάσα στιγμή. Στην δημοκρατία κανείς δεν είναι μόνιμος και τέλειος. Η παραμικρή παρέκκλιση που θα κάνει κάποιος, τιμωρείται και φεύγει.

Στην αρχαία Αθήνα, αν κάποιος έκανε κακό στην πόλη, υπήρχε κατάσχεση της περιουσίας του και αναγκαζόταν να εργαστεί για να επιστρέψει αυτά που έκλεψε από τους πολίτες. Γιατί δεν έχουμε κάτι ανάλογο σήμερα, ώστε να ξέρουν οι πολιτικοί, πως αν κλέψουν, θα πληρώσουν?

Διότι δεν έχουμε κράτος δικαίου, μια συνταγματική πολιτεία που θα επιβάλει τέτοιους νόμους. Έχουμε τεράστια σκάνδαλα, SIMENS, Βατοπαίδι, ομόλογα, χρηματιστήριο, αλλά κανείς δεν τιμωρήθηκε. Είναι ανήκουστη η ατιμωρησία που υπάρχει. Από την ατιμωρησία των υπουργών, πάμε στην ατιμωρησία των βουλευτών, των διοικητικών υπαλλήλων, των γραφειοκρατών κλπ. Όταν ξέρει ο άλλος πως δεν θα τιμωρηθεί, είναι λογικό να κλέψει. Ακόμα και εμείς, που δεν έχουμε κλέψει, αν ξέραμε πως κανείς δεν θα μας ελέγξει, θα κλέβαμε ακόμα και το παγκάρι της εκκλησίας. Αν δεν υπάρχει έλεγχος της εξουσίας, που είναι ο βασικός θεσμός της δημοκρατίας, τότε όλα επιτρέπονται. Εδώ ο Τσουκάτος δήλωσε πως πήρε ένα εκατομμύριο και δεν δικάστηκε. Δεν υπήρχε ασυλία, αλλά η δικαστική εξουσία παρέμεινε απούσα. Ο Μαντέλης, πήρε 400.000, δικάστηκε και δέχθηκε ποινή 3 χρόνια με αναστολή, δηλαδή τίποτα και 7.500 ευρώ πρόστιμο. Ο κόσμος δεν έχει καταλάβει σε τι παρακμή ζούμε. Κανείς πολιτικός λοιπόν και κανένα κόμμα δεν θα σώσει αυτή τη χώρα, αν δεν το κάνουμε εμείς.

Μέσα από μια συνέντευξη, είναι δύσκολο να αναλύσουμε τα πάντα για τη δημοκρατία, αν κάποιος θέλει να εμβαθύνει, ποιους φιλόσοφους και στοχαστές, θα του προτείνατε να μελετήσει?

Τον μεγάλο φιλόσοφο Κ. Καστοριάδη, που έχει και φιλοσοφικά έργα, πολιτικά, αλλά και οικονομικά. Είναι ένας ασφαλής οδηγός για να προσανατολιστούμε στο σήμερα.

Υπάρχουν όλα τα βιβλία του στα Ελληνικά, συνεντεύξεις του, που με απλή γλώσσα αναλύει τα πάντα. Όλα τα έργα του είναι εύκολα κατανοητά, εκτός από το μεγάλο του έργο, «η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» που είναι από τα μεγαλύτερα έργα του αιώνα και απευθύνεται σε πιο προχωρημένους αναγνώστες.     .