Κι αν το πρόβλημά είναι το υπερβολικά πολύ πετρέλαιο; του Μαξίμ Κομπ

«Ιστορική!» Έτσι χαιρετίστηκε η ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου στα ανοικτά της Γουιάνα. Αν και αρχικά διακόπηκε η έναρξη των γεωτρήσεων και των σεισμικών ερευνών μετά από απόφαση της Νικόλ Μπρικ (Nicole Bricq) μόλις ανέλαβε υπουργός περιβάλλοντος, τελικά δόθηκαν οι άδειες μετά από κυβερνητική παρέμβαση, που της στοίχισε το χαρτοφυλάκιό της.

Η «σελ», η «τοτάλ» και οι πετρελαϊκές οργανώσεις χαιρέτισαν αυτή την -απότομη όσο και απροσδόκητη- κυβερνητική στροφή. Αυτό το πετρέλαιο παρουσιάστηκε ως «μείζων οικονομικό δυναμικό», με το οποίο θα πετύχουμε «με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια»: θα μειώσουμε σε σημαντικό βαθμό την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές πετρελαίου στη μητρόπολη, και θα τονώσουμε την απασχόληση στην Γουιάνα. Τι ωραία! Έξαφνα, το «πετρελαϊκό ζενίθ» και οι κλιματικές αλλαγές έπαψαν να μας απασχολούν. Μα μπορούν αυτά τα κοιτάσματα να μετατοπίσουν το «πετρελαϊκό ζενίθ» και/ή να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας;

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της «σελ», το πετρελαϊκό κοίτασμα της Γουιάνα περιέχει 700 εκατομμύρια βαρέλια· 300 από αυτά μπορούν να εξαχθούν. Αυτό το υπερπόντιο κοίτασμα υποτίθεται πως συνδέεται γεωλογικά με το «Ιωβηλαίο», που ανακαλύφθηκε το 2007 στα ανοικτά της Γκάνα, που περιλαμβάνει 1.4 δισεκατομμύρια βαρέλια. Ορισμένα στελέχη της πετρελαϊκής βιομηχανίας και φαντάζονται πως κάπου εκεί κοντά υπάρχει κι άλλο ένα κοίτασμα, που μπορεί να περιλαμβάνει έως και 5 δισεκατομμύρια βαρέλια υδρογονάνθρακες. Ώστε, ανάλογα με τις εκτιμήσεις, το κοίτασμα περιέχει μεταξύ 0.025% και 0.4% των τεκμηριωμένων σήμερα παγκοσμίων αποθεμάτων σε ορυκτά καύσιμα.

Με τη Γαλλία να καταναλώνει σχεδόν 2 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα, το κοίτασμα της Γουιάνα καλύπτει το πολύ-πολύ τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας για λίγα χρόνια. Δεν έχουμε δηλαδή εδώ κάτι που αλλάζει καταλυτικά την σημερινή μας ενεργειακή κατάσταση. Στην έκθεσή της του φθινοπώρου του 2010, η «διεθνής υπηρεσία ενέργειας» (ΙΕΑ) εκτιμά πως η παραγωγή των υφιστάμενων συμβατικών πετρελαϊκών κοιτασμάτων θα μειωθεί κατά σχεδόν 30% -ήτοι 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ως το 2020. Προκειμένου να αναπληρωθεί αυτό το κενό, θα έπρεπε να ανακαλυφθούν άλλες δύο... Σαουδικές Αραβίες! Σχετικά με αυτό, η υποτιθέμενη ανακάλυψη των κοιτασμάτων της Γουιάνα είναι μηδαμινή. Αμελητέα, που λένε και οι οικονομολόγοι. Εν πάση περιπτώσει, πολύ απέχει από το να είναι «ιστορική».

Κι αυτός -δίχως άλλο- είναι ο λόγος που παρατηρούμε καταιγισμό προτάσεων για μη-συμβατικές εκμεταλλεύσεις πετρελαίου: έχουμε εκμετάλλευση κοιτασμάτων σε βαθιά ύδατα, εξαγωγή πετρελαίου από πισσώδη άμμο ή  σχιστόλιθο, εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Αρκτικής. Η πετρελαϊκή βιομηχανία επιδιώκει να σκάβει όλο και πιο μακριά, όλο και πιο βαθιά. Στο κοίτασμα της Γουιάνα θα έπρεπε να εξορύξουμε σε βάθος 6,000 μέτρων, στα όρια ενός εκ των τελευταίων χώρων μαγγρόβιας βλάστησης του πλανήτη που έχει διατηρηθεί σε κάποιο ανεκτό επίπεδο. Με αντίτιμο σοβαρότατες οικολογικές απειλές, ανάλογες με την πετρελαιοκηλίδα του Κόλπου του Μεξικό. Με βαθιά περιφρόνηση στις απαιτήσεις της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Αξιοποιώντας μια μελέτη του «ινστιτούτου του Πότσνταμ για την έρευνα των κλιματικών επιπτώσεων» (ΡΙΚ), η μη-κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) «ερευνητής άνθρακα» υπολόγισε πως ως το 2050 θα πρέπει να εκπέμψουμε λιγότερα από 565 γιγατόνους (Gt) CO2 (ή ισοδύναμη με αυτή ποσότητα) προκειμένου να έχουμε 80% πιθανότητες να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη παραπάνω από 2οC, όριο πέραν του οποίου η κλιματική απορύθμιση θα λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Τυχόν καύση όμως όλων των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που αποδεδειγμένα υπάρχουν, θα παρήγαγε 2,795 Gt CO2, ή πέντε φορές περισσότερο! Για να το πούμε αλλιώς, αν θέλουμε να σεβαστούμε τα επιστημονικά δεδομένα, το 80% των διαπιστωμένων κοιτασμάτων δεν πρέπει να εξορυχτούν ή να καταναλωθούν. Πράγματι, τα επιστημονικά δεδομένα χρειάζεται να συγκεκριμενοποιηθούν. Αλλά οι επιπτώσεις σε φυσικό μέγεθος είναι παρούσες. Μέσα στον επόμενο μισό αιώνα, οι κοινωνίες μας δεν θα βρεθούν αντιμέτωπες με έλλειμμα, αλλά με πλεόνασμα πετρελαίου.

Γιατί άρα να συνεχίζουμε τις γεωτρήσεις και τα σκαψίματα αδιαφορώντας για την πραγματικότητα, αν δεν είναι για να ικανοποιήσουμε την απληστία της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου και να τους διασφαλίζουμε τα ΑΑΑ που τους αποδίδουν οι οίκοι αξιολόγησης βασισμένοι στην αύξηση των διαθέσιμων αποθεμάτων υδρογονανθράκων, που όμως δεν έχουν καμία αξία εφόσον δεν μπορεί να αξιοποιηθεί παρά το 1/5 τους; Εκτός αν αναθέτουμε την έρευνα και την εκμετάλλευσή των υδρογονανθράκων αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα, ενώ από τις αποφάσεις αυτές εξαρτάται η αν θα έχουμε ή μη κάποια κλιματική σταθερότητα, επ' ωφελεία του μέλλοντος ολόκληρης της ανθρωπότητας!

Αν λοιπόν δεν είμαστε έτοιμοι να στρατευθούμε στον κλιματικό σκεπτικισμό ή στην προγραμματισμένη καταστροφή του πλανήτη, η λογική υπαγορεύει να σταματήσουμε τις τρέχουσες εκμεταλλεύσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Αρκτική. Χρειάζεται ένα είδος διεθνούς μορατόριουμ στις νέες εξορύξεις που θα μπορούσε να ξεκινήσει η Γαλλία στην περίπτωση των κοιτασμάτων της Γουιάνα. Αυτό θα έδινε χώρο στις τοπικές, εθνικές και διεθνείς αρχές να προχωρήσουν σε μια αυθεντική ενεργειακή μετάβαση, να επιβραδύνουν τις τρέχουσες εξορύξεις και να συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην ενεργειακή σωφροσύνη και αποτελεσματικότητα και στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Να αφήσουμε το πετρέλαιο στο έδαφος! Να μια ιδέα που αξίζει «σκάψιμο».

Ο Maxime Combes είναι οικονομολόγος