Και συ Βρούτε χαφιές;

Iωάννης Παπαναγιώτου

-Και συ Βρούτε χαφιές;

- Στα αλήθεια, πες μου ότι δεν το περίμενες;

Η προδοσία είναι παντού.

Η προδοσία είναι πουθενά.

Δεν περιμένεις από εμένα να σου δώσω απαντήσεις για ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα από τότε που οι άνθρωποι ζούσαν σε σπηλιές, χωρίς air condition και ψυγείο;

Αν ήταν τόσο απλό, θα σήμαινε πως όσοι  προηγήθηκαν εμού, είτε ήταν άσχετοι, είτε δεν καταπιάστηκαν ποτέ με το θέμα.

Η απάντηση  στις δυο  προηγούμενες γραμμές είναι όχι.

Το τι ακριβώς είναι η προδοσία, η πίστη, το ψέμα, η αλήθεια, ο Παναθηναικός ή το μπέιζμπολ,  αργά ή γρήγορα καταλήγει  να γίνεται σύγκρουση μεταξύ της έννοιας του  απόλυτου και του σχετικού και εκεί άπαντες σηκώνουν τα χέρια, αν όχι τα πληκτρολόγια, ψηλά.

Όλοι αυτοί οι όροι, ανάλογα με τις περιστάσεις και τα πλαίσια,  μπορούν να σημαίνουν πολύ διαφορετικά πράγματα. Κανείς, για παράδειγμα, δεν  βλέπει την προδοσία, σαν τέτοια,  όταν παίρνει μέρος σ’ αυτήν.

Γιατί τότε όλοι δείχνουμε να την αποστρεφόμαστε μετά βδελυγμίας, να την υφιστάμεθα αλλά να μην την πράττουμε;

Η εν λόγω έννοια,  όπως  άλλωστε και όλες οι άλλες στη ζωή, μοιάζει να χορεύει σε ένα δωμάτιο με παραμορφωτικούς καθρέφτες. Κάθε που στρέφεις το κεφάλι αλλάζει, οπότε έχεις την επιλογή να μείνεις προσηλωμένος, στο είδωλο που βλέπεις μπροστά σου και να το πιστέψεις σαν μοναδική  και ανόθευτη αντανάκλαση της πραγματικότητας ή να περιστρέψεις το βλέμμα σου και να βουτήξεις στον παροξυσμό των εναλλασσόμενων αντικατοπτρισμών: Προδότης-προδομένος-απόλυτο-σχετικό.Όσο  και να αντιστέκεσαι πάντως, κάποια στιγμή θα λοξοκοιτάξεις.

«Σε ένα πολιορκημένο φρούριο, η διαφωνία είναι προδοσία», είπε κάποτε Ιγνάντιο Λογιόλα, ιδρυτής της αδελφότητας των Ιησουϊτών. «Αν το κόμμα ισχυρίζεται ότι είμαι προδότης, θα έχει τις πληροφορίες του», έλεγε ειρωνικά ο Νίκος Πλουμπίδης. «Με απατάς  με τον γείτονα, όσο εγώ δουλεύω για το μεροκάματο», κατηγορεί ο ταξιτζής, του κάτω ορόφου, την νοικοκυρά γυναίκα του. «Και συ τέκνον Βρούτε;», είπε απογοητευμένος ο Ιούλιος, πριν καν προλάβει να φορέσει τα σανδάλια του.

Συνήθως η αλήθεια που μένει, είναι αυτή του προδομένου. Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που ο ηττημένος επιβάλλει στον νικητή τους όρους μιας ιδιότυπης συνθηκολόγησης, στην οποία το ηθικό πλεονέκτημα έχει αυτός που τα έχει χάσει όλα.

Πόσο ενδιαφέρον θα είχε όμως, να ακούγαμε και την απόκριση των κατηγορουμένων, των προδοτών;  Κάτι μου λέει πως πίσω από κάθε τους απολογία θα ξεφύτρωναν άπειρες αφορμές για ειλικρινές κουτσομπολιό και προβληματισμό.

Τώρα εκφράζω προσωπικό απωθημένο, αλλά πιο πολύ από όλα, θα ήθελα να μάθω την εκδοχή της γυναίκας του ταξιτζή.  Όχι, μην πάει ο νους σας στο κακό, δεν είμαι εγώ το τρίτο πρόσωπο. Όχι, ούτε το τέταρτο!

Κακά τα ψέματα όμως, κάθε προδομένος είναι ακατάλυτα δεμένος με τον προδότη του γιατί κανείς δεν θέλει να αναγνωρίσει προσωπική ευθύνη και ανεπάρκεια, στο οτιδήποτε  αισθάνεται ότι τον απειλεί ή τον προδίδει. Την μεταθέτει  απλά στους άλλους. Τι και εάν ο ίδιος είχε προηγουμένως προδώσει, πληγώσει, αμελήσει, ξεχάσει την κερκόπορτα  ανοιχτή, δεν είχε αντιληφθεί τις ανάγκες του άλλου; Δεν έχει καμία ευθύνη!

-Είναι ένας παλιό προδότης!

Αν θες την γνώμη μου, η οποία είναι λάθος, όσο ακριβώς και η δική σου, προδίδεσαι γιατί θεωρείς τους άλλους απαραίτητους και δεδομένους, πιστούς στις ανάγκες σου όσο σχεδόν τον ίδιο σου τον εαυτό. Μια στιγμή! Τι ματαιοδοξία και εγωισμός;  Ο προδότης δεν έχει ανάγκες να καλύψει; Παιδιά να μεγαλώσει; ΙΚΑ, εφορία; Πρέπει δηλαδή να έχει συνεχώς στο νου του εσένα;  Μήπως ψάχνεις για θύματα;

Η προδοσία είναι μια συμμαχία που σπάει. Όλες οι συμμαχίες όμως σπάνε γιατί οι άνθρωποι, όσο κοντά και να βρεθούν, δεν έχουν ποτέ  ακριβώς τα ίδια συμφέροντα. Από τον κανόνα αυτόν δεν ξεφεύγουν ούτε καν οι Σιαμαίοι. Εκεί να δεις πως πονά! Την προδοσία που εκκολάπτεται εντός μας την προβάλλουμε στους οικείους μας. Είναι μια μετάθεση συναισθήματος πρακτικά εύκολη. Το ίδιο συμβαίνει με την αγάπη, τον έρωτα, την φιλία. Όλα νομίζεις ότι αφορούν τους άλλους;  Νιώθεις ότι προδίδεσαι γιατί θεωρείς υποχρέωση του άλλου να νοιαστεί πρωτίστως για σένα και κατόπιν για τον ίδιο. Όλα  όμως συμβαίνουν κυρίως μέσα μας, άρα και μέσα του. Αυτό που ξεχειλίζει και μας αφορά δεν μπορεί παρά να είναι κλάσμα των όσων συμβαίνουν στα έγκατα του εγώ.

Η προδοσία είναι σαν έννοια ταυτισμένη με τον πλησίον, γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να αποτυπωθεί με τρόπο κατανοητό και απτό και να αποκτήσει ηθικά χαρακτηριστικά. Αν ήταν αποκλειστικά εσωτερική υπόθεση, δεν θα είχε γούστο. Πώς να κατηγορείς κομμάτια του εαυτού σου έναντι άλλων. Θα μπορούσε, επί παραδείγματι, το χέρι να κατηγορεί το πόδι, για περιορισμένη συνεισφορά σε ένα είναι που και τα δυο αποτελούν κομμάτια του;

Η προδοσία δεν μπορεί επίσης να αφορά  κάποιον ξένο, γιατί  εκείνου καρφί δεν του καίγεται για σένα και αν του καεί δεν είναι συνήθως για το καλό σου. Για τον εχθρό, δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε καν.

Λοιπόν, το πράγμα είναι ξεκάθαρο, από αγαπημένο μπορείς να προδοθείς και να προδώσεις, γιατί αυτός είναι όσο κοντά πρέπει στην ρίζα του κακού, δηλαδή στο εγώ, χωρίς ωστόσο να είναι εσύ. Με κατάλαβες;

Έτσι λοιπόν η προδοσία, δηλαδή η αίσθηση πως η ζωή, μέσω κάποιων αντιπροσώπων αυτής, που έχουν κατά βάση τη μορφή ανθρώπων,  σε «πούλησε»,  αποτυπώνεται σχηματικά σαν το σπάσιμο ενός συναισθηματικού δεσμού και συνήθως συμβαίνει  για κακό λόγο, όταν ο ναρκισσισμός του ενός έρθει σε σύγκρουση με αυτόν του άλλου.

Μέχρι πότε να θηλάζεις την μάνα σου, να ντύνεσαι όπως σου λέει, να μένεις  στο σπίτι των γονιών σου, να ποθείς την ίδια γυναίκα, να  μένεις στην σκιά του αφεντικού σου;

Θέλεις να γίνεις και εσύ αυτόφωτος και αυτάρκης. Μέχρι πότε επιτέλους θα πρέπει να είσαι στο έλεος  της ανάγκης τους;

Και όμως, πάντα θα είσαι στο έλεος κάποιου.

Αυτό δεν το χωράει ο νους σου ε;

Δεν είναι μόνο αυτός όμως ο λόγος. Προδίδεις και προδίδεσαι για οποιονδήποτε λόγο, γιατί o βαθύς ψυχισμός έχει ανάγκη την μοναξιά και την απόσταση για να αυτοπραγματωθεί, να αυτοπροσδιοριστεί.  Πώς να μάθεις ποιος είσαι, στον λίγο χρόνο που σου αναλογεί, όταν βλέπεις τo  πρόσωπό τους πιο συχνά και από τον ίδιο σου τον εαυτό.

-Νισάφι πια με την αγάπη τους.

Επικίνδυνό όμως είναι να τους βλέπεις  και λίγο.

Συμπερασματικά, πρέπει να συμβιβαστείς με την ανάγκη του άλλου για επιβίωση ή μάλλον όχι μην το κάνεις, κάτι παραπάνω θα ξέρει η κοινωνία που έχει στιγματίσει την προδοσία. Δεν θέλω να φέρω την ευθύνη μιας τόσο μεγάλης αλλαγής στον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα.

Η κοινωνία  είναι σοφή, σε προτρέπει να απαρνηθείς τον Εφιάλτη που κρύβεις…για να βρεις τον Βρούτο που είσαι.

πηγή: Αντίφωνο