Οταν η περιβαλλοντική καταστροφή συναντά το σύγχρονο χρηματιστηριακό ελντοράντο της αγοράς τροφίμων το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι εφιαλτικό. Ολο και περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν για το ενδεχόμενο μιας νέας επισιτιστικής κρίσης η οποία ενδέχεται να αποδειχτεί πολύ χειρότερη από εκείνη του 2008.
Η Παγκόσμια Τράπεζα ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι είναι έτοιμη να βοηθήσει όσες κυβερνήσεις το επιθυμούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της δραματικής αύξησης που διαγράφεται στις τιμές των σιτηρών. "Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στις βραχυπρόθεσμες εκτινάξεις στις τιμές τροφίμων να έχουν μακροπρόθεσμες επιβλαβείς συνέπειες για τους πιο φτωχούς και ευάλωτους του πλανήτη" δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της, Τζιμ Γιονγκ Κιμ.
Την ανακοίνωση προκάλεσαν κυρίως τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας αναθεωρώντας επί τα χείρω τις προβλέψεις του για την φετινή σοδειά καλαμποκιού. Η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 50 ετών στις ΗΠΑ έχει μειώσει δραστικά την παραγωγή με αποτέλεσμα η τιμή του καλαμποκιού και της σόγιας να ανέβουν την προηγούμενη εβδομάδα σε επίπεδα υψηλότερα από αυτά της επισιτιστικής κρίσης του 2008. Παράλληλα, στο σιτάρι καταγράφηκε αύξηση της τιμής κατά 50% μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Ειδικοί εκτιμούν πως το πρόβλημα που δημιουργείται στην προσφορά και τη ζήτηση είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του 2008 όταν η επισιτιστική κρίση έπληξε περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους στις φτωχότερες χώρες του πλανήτη. Και επικαλούνται για την εκτίμηση τους το γεγονός πως την τότε κρίση προκάλεσε η κερδοσκοπία στις αγορές τροφίμων ενώ το σημερινό πρόβλημα συνδέεται και με φυσικά αίτια.
Οι περιβαλλοντολόγοι προειδοποιούν ότι ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και το Μεξικό βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα εφιαλτικό σενάριο, μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας που ενδέχεται να διαρκέσει για δεκαετίες. "Οι προβλέψεις υποδηλώνουν ότι φαινόμενα ξηρασίας με ανάλογη διάρκεια και δριμύτητα θα είναι κοινά μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα" αναφέρουν χαρακτηριστικά 10 αμερικανοί και καναδοί πανεπιστημιακοί σε μελέτη τους που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη εβδομάδα στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Geoscience.
Η κλιματική καταστροφή στη Βόρεια Αμερική συνοδεύεται από μια εξίσου δραστική μείωση της παραγωγής σιτηρών στη Ρωσία και την Ουκρανία. Ο άλλοτε σιτοβολώνας της Ευρώπης χτυπήθηκε φέτος από ένα συνδυασμό ακραίων καιρικών φαινομένων -από πλημμύρες μέχρι καύσωνες- με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν φήμες ότι η Μόσχα δεν θα προχωρήσει φέτος σε εξαγωγές σιτηρών. Αν και η ρωσική κυβέρνηση διέψευσε την προηγούμενη εβδομάδα το σενάριο, οι εξαγωγές του Ιουλίου ήταν 25% χαμηλότερα σε σχέση με την περσινή χρονιά. Και πολλοί αναλυτές της αγοράς τροφίμων υπολογίζουν ότι η ρωσική σοδειά θα είναι φέτος 6 με 7 εκατομμύρια τόνους μικρότερη.
Οι ανακατατάξεις αυτές έχουν καθοριστικό αντίκτυπο στις χώρες της Βόρειας Αφρικής που αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς σιτηρών παγκοσμίως. Δεν είναι τυχαίο ότι η επισιτιστική κρίση που προκάλεσαν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια στην αγορά τροφίμων το 2008 έσπρωξαν περισσότερα από 100 εκατομμύρια άτομα στη φτώχεια και προκάλεσαν εκτεταμένες διαδηλώσεις σε δεκάδες χώρες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν και σαν προοίμιο της αραβικής άνοιξης.
Η εκτίναξη της τιμής σιτηρών, εφόσον επαληθευτούν οι δυσοίωνες προβλέψεις, θα μπορούσε να προκαλέσει μια νέα, και ενδεχομένως, χειρότερη επισιτιστική κρίση. "Το σιτάρι αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ασφάλεια των τροφίμων. Είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητο με δεδομένες τις πηγές προσφοράς και ζήτησης" σημειώνει ο διευθυντής του αιγυπτιακού Κέντρου Οικονομικών Μελετών, Μαγκντά Καντίλ. Υπολογίζεται ότι το 40% του αιγυπτιακού πληθυσμού επιβιώνει σήμερα με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα και τα σιτηρά αποτελούν τη βάση της διατροφής τους.
Τις δραματικές επιπτώσεις που θα έχει μια νέα αύξηση στις τιμές των τροφίμων τους επόμενους μήνες υπογραμμίζει και η Παγκόσμια Τράπεζα σημειώνοντας ότι "όταν οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, οι οικογένειες αναγκάζονται να πάρουν τα παιδιά τους από το σχολείο, να τρέφονται φθηνότερα και λιγότερο θρεπτικά", κάτι που ενδέχεται να έχει "καταστροφικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την κοινωνική κατάσταση και την υγεία εκατομμύριων νέων ανθρώπων".
Η Παγκόσμια Τράπεζα αποφεύγει να εξηγήσει τι προκαλεί αυτές τις "βραχυπρόθεσμες εκτινάξεις στις τιμές των τροφίμων". Αντιθέτως η βρετανική ΜΚΟ, Παγκόσμιο Κίνημα Ανάπτυξης (WDM) περιγράφει αναλυτικά το φαινόμενο σε πρόσφατη έκθεση της που τιτλοφορείται "Στοιχηματίζοντας στην πείνα". Η έκθεση εξηγεί πως οι τιμές που δίδονταν προκαταβολικά στους αγρότες για την προβλεπόμενη παραγωγή τους έχουν μετατραπεί σήμερα σε χρηματιστηριακό προιόν στις αγορές τροφίμων. "Επειτα από την κατάρρευση της Ουόλ Στρητ τη δεκαετία του '30, η αμερικανική κυβέρνηση υιοθέτησε μια σειρά κανονισμών προκειμένου να εξαλείψει το φαινόμενο της κερδοσκοπίας στα τρόφιμα" σημειώνει η WDM.
Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει πως οι κανονισμοί αυτοί ουσιαστικά εξαλείφθηκαν μετά τη δεκαετία του '90 "μέσω της επιθετικής πίεσης που άσκησαν τραπεζίτες με στόχο να επιτραπεί ο ανεξέλεγκτος στοιχηματισμός στις τιμές των βασικών τροφίμων". Παράλληλα, "νέες περίπλοκες συμβάσεις δημιουργήθηκαν προκειμένου να πολλαπλασιαστούν οι τρόποι αύξησης των κερδών. Τράπεζες όπως η Goldman Sachs ίδρυσαν ειδικά ταμεία ώστε χρηματοπιστωτικές εταιρίες και συνταξιοδοτικά ταμεία να μπορούν να κερδοσκοπούν με τις τιμές των τροφίμων".
Και η χρηματιστηριακή αγορά των τροφίμων είναι μια πίτα που διαρκώς μεγαλώνει. Η Χίλντα Οτσόα-Μπρίλεμπουργκ από το Στρατηγικό Επενδυτικό Ομιλο της Νέας Υόρκης υπολογίζει ότι "η κερδοσκοπική ζήτηση" για την αγορά τροφίμων έχει αυξηθεί κατά 40 με 80% σε σχέση με το 2008. Ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και ο Μάικ Μάστερς, ένας από τους διευθυντές ταμείων hedge fund που κατάθεσε σε επιτροπή της αμερικανικής γερουσίας μετά την προηγούμενη επισιτιστική κρίση.
"Οταν δισεκατομμύρια δολάρια κεφαλαίου διοχετεύονται σε μικρές αγορές όπως εκείνες των αγροτικών προιόντων τότε αυτό αναπόφευκτα αυξάνει την αστάθεια και διογκώνει τις τιμές των τροφίμων. Δεν είναι όπως η αγορά ακινήτων και το χρηματιστήριο. Οταν οι τιμές των τροφίμων διπλασιάζονται, οι άνθρωποι λιμοκτονούν" καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου