ΜΑΤΡΙΞ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ

Ως το σύγχρονο και υπέρτατο όπλο στις μέρες μας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η προπαγάνδα η οποία χρησιμοποιείται πλέον ευρέως διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη κατευθύνοντας την προς όποια πλευρά θελήσει. Οι μέθοδοι της ποικίλλουν, και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν οι προπαγανδιστές να μετατρέψουν το πλήθος σε άβουλη μάζα που θα ικανοποιεί τα θέλω τους. Κάπως έτσι φτάσαμε να γίνουμε υπερκαταναλωτικοί και να αγνοούμε τις πραγματικές αξίες της ζωής και της επιβίωσης μας ως ανθρώπινο είδος!

Ο όρος της «προπαγάνδας» σημαίνει «διάδοση ιδεών» δηλαδή διάδοση μηχανισμού σκέψεως με στόχο κάποιο αποτέλεσμα (καλό ή κακό). Μία ιδέα δια μέσου των μαζών μπορεί να μετατραπεί σε ολόκληρο κίνημα και έπειτα σε πραγματικότητα, και αυτό προσπαθούν να περάσουν οι διάφοροι προπαγανδιστές για να επιτύχουν τους σκοπούς τους.

Καλλιεργούν μία αυταπάτη με σκοπό να πάρει «σάρκα και οστά» χρησιμοποιώντας το συναίσθημα. Αφαιρούν την λογική από το άτομο ή τη μάζα και βάσει του συναισθήματος περνούν εσφαλμένες ιδέες στο υποσυνείδητο, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούν γι αυτό το σκοπό σύμβολα τα οποία είναι απλά και κατανοητά, έτσι όταν τα βλέπει η μάζα δίχως να σκεφτεί να τα συνδέει με μία συγκεκριμένη κατάσταση.

Τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται η «φαιά προπαγάνδα» έναντι της «λευκής» (αυτής που φαίνεται) ή της «μαύρης» (της ψεύτικης). Η «φαιά προπαγάνδα» είναι ανυπόγραφη, ανώνυμη και διεξάγεται με φήμες και διαδόσεις, γι αυτό και ονομάζεται «προπαγάνδα του ψιθύρου». Η τάση της διάδοσης να μεγαλοποιεί τα πράγματα χρησιμοποιήθηκε από τον Τζέκις Χαν, ο οποίος χρησιμοποιούσε τον ψίθυρο για να μεγαλοποιήσει την εικόνα του στους αντιπάλους του, άφηναν έναν αιχμάλωτο να δραπετεύσει με σκοπό να διαδώσει τις υπερβολές που άκουγε!!! Ο Γκαίμπελς έκανε μελέτες σε αυτή την τεχνική, διέδιδε μία φήμη και μετά διαπίστωνε πόσο καιρό έκανε να διαδοθεί σε ολόκληρη τη χώρα.

Μάλιστα ο Χίμλερ είχε πει για τον Γκαίμπελς «Δώστε σ’ αυτόν τον άνθρωπο ένα μικρόφωνο ή έναν καλό στυλογράφο και θα κάνει τους Εβραίους να αυτοκτονήσουν από ενοχές». Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα δρούσαν με αυτόν τον τρόπο για να γίνουν επιθυμητά στο κοινό και έπειτα εύκολα να τους επιβληθούν με το ζόρι. Βέβαια η προπαγάνδα είχε παρελθόν και πριν τον προηγούμενο αιώνα. Στην αρχαία Ελλάδα οι δημαγωγείς προσπαθούσαν να περάσουν τις απόψεις τους δια μέσω της πειθούς, όπως και στην αρχαία Ρώμη και στο Βυζάντιο κυριαρχούσε η θρησκευτική προπαγάνδα.

Στις μέρες μας η προπαγάνδα σημαίνει ολόκληρη επιστήμη. Έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις μέσω της τηλεόρασης (κυρίως), του κινηματογράφου, της μουσικής, των κινουμένων σχεδίων και παιχνιδιών, του Χόλυγουντ κτλ. Πλέον η προπαγάνδα είναι παντού, σε κάθε σελίδα περιοδικού που διαβάζουμε και σε κάθε διαφήμιση που προβάλλεται. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εύκολα εξαλειφθεί οι ηθικές αξίες των ανθρώπων και έχει γίνει μία μεταστροφή στον υλισμό και στην διαφθορά, παράλληλα η ιστορία έχει παρερμηνευτεί μέσα από ταινίες του Χόλυγουντ. Το ίντερνετ ως το μέσο που χρησιμοποιείται περισσότερο πλέον, δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί αλλά είναι πολύ εύκολο να «γεμίσει» με άχρηστες πληροφορίες έτσι ώστε να μπερδέψει το χρήστη για το ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Και μην ξεχνάμε ότι περιέχει τόσα δισεκατομμύρια πληροφορίες που είναι αδύνατον σε όλη μας την ζωή να καταφέρουμε να διαβάσουμε έστω ένα ποσοστό από αυτές.

Με την «βοήθεια» της προπαγάνδας γίνονται πιστευτές από το κοινό οι ψευδείς ή οι ημι-ψευδείς ειδήσεις…..

Για να έχουν ισχύ οι ψευδείς ή ημι-ψευδείς ειδήσεις στις μέρες μας, προβάλλονται με κίνητρο τον φόβο ή τον θυμό (πόλεμος των νεύρων). Το νευροψυχικό μας σύστημα έχει δύο πόλους, τον θετικό (θετικά συναισθήματα : χαρά, αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση) και τον αρνητικό (αρνητικά συναισθήματα : λύπη, απελπισία, απογοήτευση). Όταν κάποιος φοβάται ή θυμώνει είναι εύκολο να γίνει ελεγχόμενος, διότι σπάει αυτή η ισορροπία. Κλασσικό παράδειγμα είναι η περίφημη «γρίπη των χοίρων» την οποία διέδιδαν μέσω της τηλεόρασης ενώ την ίδια περίοδο στις Η.Π.Α. (που θεωρείτο χώρα υψηλού κινδύνου) δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος. Φόβιζαν δηλαδή το κοινό επαναλαμβάνοντας συνεχώς την ημι-ψευδή είδηση (υπήρχε δηλαδή γρίπη των χοίρων αλλά δεν ήταν πανδημία) για να πουλήσουν τα εμβόλια τους. Μία άλλη μέθοδος της προπαγάνδας είναι η μισή αλήθεια. Το ψέμα δεν αποδίδει διότι εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, οπότε μία αλήθεια μισή είναι ότι πρέπει. Η μάζα δεν μπορεί να διαχωρίσει την αλήθεια και το ψέμα.

Για παράδειγμα οι διάφορες ταινίες του Χόλυγουντ που αναφέρονται στην αρχαία Ελλάδα : έχουν τα ονόματα των ηρώων μας αλλά η ιστορία επί το πλείστον διαστρεβλώνεται έτσι ώστε όσοι δεν είναι φίλοι του βιβλίου και των πραγματικών πηγών να πιάνονται στα δίχτυα της προπαγάνδας. Κάπως έτσι πριν τρία χρόνια είχε διαδοθεί το περίφημο ρητό του Ισοκράτη το οποίο είναι διαστρεβλωμένο. Εύκολα όμως έκανε τον γύρο του κόσμου από τα ΜΜΕ και ελάχιστοι έκαναν τον κόπο να ψάξουν στο βιβλίο του Ισοκράτη εάν είπε πραγματικά κάτι τέτοιο! Παρομοίως ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι έχουμε δημοκρατία ενώ στην ουσία δεν υπάρχει τίποτα πλέον να μας το θυμίζει. Μας βομβαρδίζουν όμως συνεχώς και εμείς έχουμε την εντύπωση πως η δημοκρατία εφαρμόζεται. Δυστυχώς όμως αυτό δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα και εκτός των γεγονότων που ζούμε, εάν ανατρέξουμε στις «παλαιές» δημοκρατίες δεν θα βρούμε κανένα κοινό της «τότε» δημοκρατίας με την σημερινή κατάσταση που βιώνουμε.

Υπάρχουν τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην προπαγάνδα αλλά και πειράματα. Η «τεχνική του σαλαμιού» έχει πάρει την ονομασία της από το παράδειγμα του ότι κάποιος δεν μπορεί να φάει μονομιάς ένα ολόκληρο σαλάμι ενός κιλού, κομματάκι -κομματάκι όμως με παρέα και μεζέδες δύναται να φάει και περισσότερο από ένα κιλό. Όπως και ο βάτραχος, σε άλλη τεχνική, αν τον ρίξουμε σε ένα καζάνι που βράζει αυτός θα φοβηθεί και θα πηδήξει αυτομάτως έξω από το καζάνι. Εάν όμως τον βάλουμε στο καζάνι σε χαμηλή θερμοκρασία θα του αρέσει. Οπότε εάν εμείς αυξάνουμε τους βαθμούς σταδιακά, ο βάτραχος ζώντας σε ψευδαίσθηση θα βράσει και έπειτα θα πεθάνει χωρίς να το καταλάβει.

Κάπως έτσι λειτουργούν και τα πειράματα στην προπαγάνδα. Κάποτε ένας ανακριτής ανακάλυψε τον ένοχο μίας κλοπής με ένα παιχνίδι, έδινε στους υπόπτους μία λέξη και έπρεπε να απαντήσουν δίχως να σκεφτούν μια άλλη. Αφού έδωσε αρκετές λέξεις πέταξε την λέξη «κηροπήγιο» και ο ένοχος απάντησε «καθρέπτης». Κατά τη διάρρηξη είχε αναποδογυρίσει ένα κηροπήγιο που έσπασε κάποιο καθρέπτη. Ο Παυλώφ εξειδικευμένος στην ψυχολογία, είναι γνωστός με το «πείραμα του σκύλου» : ο Παυλώφ πήρε ένα σκύλο, ένα κομμάτι κρέας και ένα κουδούνι. Σήμανε το κουδούνι, παρουσίαζε το κρέας στο σκύλο. Μετά από κάποιες επαναλήψεις ο σκύλος αντιδρούσε στο κουδούνι χωρίς να φανεί το κρέας μόλις σήμαινε το κουδούνι. Το μυαλό του σκύλου δηλαδή είχε συνδέσει το κρέας με το κουδούνι!!!

Ο Φρόυντ «ανακάλυψε» ότι οι ψυχικές συγκρούσεις, οι κρυφές αντιδράσεις που καταστέλλονται, καταπνίγονται και απωθούνται, οι οποίες διαφεύγουν της αντιλήψεως και της βούλησης μας, δημιουργούν νευρωτικά πλέγματα. Πηγή αυτών των πλεγμάτων είναι ο φόβος, τα άγχη, οι καταπιεσμένες επιθυμίες, αγωνίες κτλ. Όλα αυτά είναι συγκεντρωμένα στο υποσυνείδητο και μας επηρεάζουν χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Είναι φανερό πως ο Φρόυντ ανέλυσε την διδασκαλία του Σωκράτους για την ανάδυση των ασύμμετρων εκδηλωτικών εξισώσεων που δημιουργούνται από τα έντονα αντικρουόμενα πάθη τα οποία βρίσκονται στο άδυτο του ανθρώπου. Το έντονο «εγώ» παλεύει με το έντονο «θέλω» και για να επέλθει ίαση, πρέπει να αναδυθούν τα «εγώ» και τα «θέλω» μας και να κατανοηθούν από εμάς.

Στην «Πολιτεία» και τον «Φαίδρο» αναφέρεται ότι η αρμονία (μουσική) δεν υπάρχει για να γλεντάμε, αλλά μέσω των ήχων (δονήσεων) ο εγκέφαλος να εναρμονίζεται με τις δονήσεις του Σύμπαντος (δεν αναφερόμαστε στην μουσική που ακούμε σήμερα διότι κάνει ακριβώς το αντίθετο και δεν είναι τυχαία η λέξη «διασκέδαση» η οποία προέρχεται από το ρήμα «Σκεδάννυμι» που σημαίνει σκορπίζομαι δηλαδή διασκεδάζω = διαρκοπίζομαι!!!). Το υποσυνείδητο είναι το κρυφό μας πρόσωπο, εκεί διοχετεύονται τα κρυφά μας πάθη, τα ένστικτα, οι παρορμήσεις κτλ. Η Σωκρατική διδασκαλία παροτρύνει το μαθητή να ρίξει φως στο άδυτο, να φέρει όλα αυτά που έχουν συσσωρευτεί εκεί στην επιφάνεια και να τα αντιμετωπίσει για να υπάρξει αρμονία.

Είναι πολύ εύκολο να πούμε «απεταξάμιν την προπαγάνδα» εάν : μένουμε ήρεμοι όταν μας βομβαρδίζουν με ειδήσεις, ψάχνουμε τις πηγές και το σημαντικότερο δεν αποσπάμε την προσοχή μας από τα πραγματικά προβλήματα, τις πραγματικές μας ανάγκες ως ανθρώπινο είδος και τις πρωταρχικές αξίες της ζωής. Στο χέρι μας είναι να μπορέσουμε να ζήσουμε ελεύθερα μακριά από το «Μάτριξ» που έχουν δημιουργήσει οι προπαγανδιστές.

enimerwsi.wordpress.com

(γράφει η Δέσποινα Δημότση – debbiedim@hotmail.com)