Το κείμενο που δημοσιεύουμε γράφτηκε από τον Λέον Τρότσκι το 1935. Παρότι έχει το ίδιο τίτλο με το γνωστό και σημαντικό βιβλίο του Tα Μαθήματα του Οκτώβρη είναι σίγουρα πολύ μικρότερο και γράφτηκε σε μια άλλη περίοδο. Το παρόν κείμενο γράφτηκε στο απόγειο της πολιτικής του "Λαϊκού Μετώπου" της σταλινισμένης Tρίτης Διεθνούς, της πολιτικής που οι αμερικάνοι τροτσκιστές ονόμαζαν "Μέτωπο των Αφεντικών". Από αυτή την άποψη, ο Τρότσκι κοιτάζοντας την Οκτωβριανή επανάσταση έχει στο μυαλό του τα μαθήματα της για το σήμερα και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε τότε το εργατικό κίνημα από τους Μενσεβίκους και Σοσιαλεπαναστάτες της εποχής και του υποτιθέμενου «ενιαίου μετώπου» τους. Tο κείμενο δημοσιεύεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.
TA MAΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ
Δέχομαι με μεγάλη ευχαρίστηση την πρόταση του Φρεντ Ζέλερ να συνεισφέρω ένα άρθρο στην εφημερίδα Revolution, με την ευκαιρία της 18ης επετείου της Οκτωβριανής εξέγερσης. Πράγματι, η εφημερίδα Revolution δεν είναι μια «μεγάλη» καθημερινή εφημερίδα. Μόλις που παλεύει να γίνει βδομαδιάτικη. Γραφειοκράτες σε υψηλές θέσεις μπορεί να την περιφρονούν λόγω αυτού του γεγονότος. Ωστόσο, είχα πολλές φορές την ευκαιρία να παρατηρήσω πόσες «πανίσχυρες» οργανώσεις με «πανίσχυρο» τύπο διαλύθηκαν υπό την πίεση των γεγονότων και πως από την άλλη, μικρές οργανώσεις με τεχνικά αδύναμο τύπο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα μεταμορφώθηκαν σε ιστορικές δυνάμεις. Ας ελπίσουμε ότι αυτή ακριβώς θα είναι και η μοίρα της εφημερίδας σας και της οργάνωσης σας.
Το 1917, η Ρωσία περνούσε την μεγαλύτερη κοινωνική κρίση της. Μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ωστόσο, πάνω στη βάση όλων των μαθημάτων της ιστορίας, ότι αν δεν υπήρχε το Μπολσεβίκικο Κόμμα η απεριόριστη επαναστατική ενέργεια των μαζών θα είχε χαθεί άδοξα με σποραδικές εκρήξεις και οι μεγάλοι σεισμοί θα είχαν τελειώσει με την πιο σκληρή αντεπαναστατική δικτατορία. Η ταξική πάλη είναι ο κύριος υποκινητής της ιστορίας. Χρειάζεται ένα σωστό πρόγραμμα, ένα δυνατό κόμμα, μια πιστή και θαρραλέα ηγεσία· όχι ήρωες των σαλονιών και των κοινοβουλευτικών φράσεων αλλά επαναστάτες έτοιμους να φθάσουν ως το τέλος. Αυτό είναι το κύριο μάθημα της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Πρέπει παρόλα αυτά να θυμόμαστε ότι στην αρχή του 1917 το Μπολσεβίκικο Κόμμα ήταν επικεφαλής μόνο ενός ασήμαντου αριθμού εργατών. Όχι μόνο στα σοβιέτ των στρατιωτών αλλά επίσης και στα σοβιέτ των εργατών, η Μπολσεβίκικη ομάδα αποτελούσε το 1% με 2%, στην καλύτερη των περιπτώσεων το 5%. Τα κύρια κόμματα της μικροαστικής δημοκρατίας (Μενσεβίκοι και Σοσιαλεπαναστάτες) τα ακολουθούσαν το 95% των εργατών, στρατιωτών και αγροτών που συμμετείχαν στην πάλη. Οι ηγέτες των κομμάτων αυτών αποκαλούσαν τους Μπολσεβίκους αρχικά σεχταριστές και έπειτα... πράκτορες του Γερμανού Κάιζερ.
Οι Μπολσεβίκοι όμως δεν ήταν με κανένα τρόπο σεχταριστές! Όλοι τους η προσοχή στρεφόταν στις μάζες, και μάλιστα όχι στο ανώτερο στρώμα τους αλλά στο πιο κατώτερο στα πιο καταπιεσμένα εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια, τα οποία οι φλύαροι του κοινοβουλευτισμού συνήθως ξεχνούσαν. Ακριβώς για να καθοδηγήσουν τους προλετάριους και τους μισο-προλετάριους της πόλης και της επαρχίας, οι Μπολσεβίκοι θεώρησαν αναγκαίο να ξεχωρίσουν ξεκάθαρα από όλες τις άλλες ομάδες και σχηματισμούς της αστικής τάξης, ξεκινώντας με αυτούς τους ψεύτικους «Σοσιαλιστές», που στην πραγματικότητα είναι πράκτορες της μπουρζουαζίας.
Ο πατριωτισμός είναι το κύριο τμήμα αυτής της ιδεολογίας μέσω της οποίας η μπουρζουαζία δηλητηριάζει την ταξική συνείδηση των καταπιεσμένων και παραλύει την επαναστατική τους θέληση, επειδή ο πατριωτισμός σημαίνει την υποταγή του προλεταριάτου στο «έθνος», στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η μπουρζουαζία. Οι Μενσεβίκοι και οι Σοσιαλεπαναστάτες ήταν πατριώτες: έως την Φεβρουαριανή εξέγερση ημικαλυμμένοι και μετά τον Φεβρουάριο [του 1917, Σ.τ.μ.] ανοιχτά και ξεδιάντροπα. Έλεγαν: «Τώρα έχουμε δημοκρατία, την πιο ελεύθερη δημοκρατία στον κόσμο. Ακόμα και οι στρατιώτες μας είναι οργανωμένοι σε σοβιέτ. Πρέπει να υπερασπίσουμε τη δημοκρατία κατά του Γερμανικού μιλιταρισμού» Οι Μπολσεβίκοι έλεγαν: «Αναμφίβολα η Ρωσική δημοκρατία είναι η πιο δημοκρατική. Αυτή όμως η επιφανειακή πολιτική δημοκρατία μπορεί αύριο να συντριφτεί καθώς στηρίζεται σε καπιταλιστικά θεμέλια. Όσο οι εργάτες, υπό την ηγεσία του προλεταριάτου, δεν απαλλοτριώνουν τους φεουδάρχες τους και τους καπιταλιστές και δεν σκίζουν τις ληστρικές συνθήκες με την Αντάντ, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τη Ρωσία πατρίδα μας και δεν μπορούμε να την υπερασπιστούμε». Οι αντίπαλοι μας εξοργίστηκαν. «Αν πιστεύετε αυτά, τότε δεν είστε απλά σεχταριστές, είστε πράκτορες του [γερμανού αυτοκράτορα, Σ.τ.μ.] Χοετζόλερν! Προδίδεται για αυτούς τη Ρωσική, Γαλλική, Αγγλική και Αμερικάνικη δημοκρατία!» Η δύναμη όμως του Μπολσεβικισμού έγκειτο στην ικανότητά του να παραμερίζει τις σοφιστείες των δειλών «δημοκρατών» που αυτοαποκαλούνταν Σοσιαλιστές αλλά στην πραγματικότητα προσκυνούσαν την καπιταλιστική ιδιοκτησία
Οι δικαστές της σύγκρουσης αυτής ήταν οι εργάτες. Καθώς περνούσε ο καιρός η ετυμηγορία τους ολοένα και πιο πολύ έκλεινε υπέρ των Μπολσεβίκων. Χωρίς να προκαλεί έκπληξη, εκείνη την εποχή τα σοβιέτ συσπείρωσαν γύρω τους όλους τους προλετάριους, τους στρατιώτες και τους αγρότες που αφυπνίστηκαν με την πάλη και πάνω στους οποίους στηρίζονταν η τύχη της χώρας. Το «ενιαίο μέτωπο» των Μενσεβίκων και των Σοσιαλεπαναστατών κυριαρχούσε στα σοβιέτ και ουσιαστικά κρατούσε την εξουσία στα χέρια του. Η μπουρζουαζία είχε παραλύσει τελείως πολιτικά καθώς δέκα εκατομμύρια στρατιώτες, εξαντλημένοι από τον πόλεμο, έστεκαν πλήρως εξοπλισμένοι με τη μεριά των εργατών και των αγροτών. Αυτό όμως που οι ηγέτες του «ενιαίου μετώπου» έτρεμαν περισσότερο απ’ όλα ήταν μην «τρομάξουν» την μπουρζουαζία και την «σπρώξουν» στο στρατόπεδο της αντίδρασης. Το ενιαίο μέτωπο δεν τόλμησε να αγγίξει ούτε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ούτε τις τράπεζες, ούτε την φεουδαρχική ιδιοκτησία, ούτε τα μαγαζιά, ούτε και τα εργοστάσια. Πήγαινε βήμα σημειωτόν και μιλούσε γενικόλογα, ενώ οι μάζες έχαναν την υπομονή τους. Πέρα όπως από αυτό: Οι Μενσεβίκοι και οι Σοσιαλεπαναστάτες έφεραν την εξουσία στο κόμμα των Καντέ [Συνταγματικοί Δημοκράτες, Σ.τ.μ.], το οποίο οι εργαζόμενοι το είχαν απορρίψει και το μισούσαν. Οι Καντέ εκπροσωπούσαν ένα ιμπεριαλιστικό αστικό κόμμα, το οποίο στηρίζονταν στα ανώτερα στρώματα των «μεσαίων τάξεων» αλλά παρέμενε πιστό στα συμφέροντα των «φιλελεύθερων» ιδιοκτητών σε όλα τα βασικά ζητήματα. Οι Καντέ, αν θέλετε, μπορούν να συγκριθούν με τους Γάλλους Ριζοσπάστες [της δεκαετίας του '30, Σ.τ.μ.]: η ίδια κοινωνική βάση, δηλαδή οι «μεσαίες τάξεις», το ίδιο νανούρισμα κενών φράσεων στο λαό και η ίδια πιστή υπηρεσία στον ιμπεριαλισμό. Όπως συμβαίνει και με τους Ριζοσπάστες, οι Καντέ είχαν την αριστερά και τη δεξιά τους πτέρυγα: η αριστερά για να μπερδεύει το λαό, η δεξιά για να κάνει «σοβαρή» πολιτική. Οι Μενσεβίκοι και οι Σοσιαλεπαναστάτες ήλπιζαν να λάβουν την υποστήριξη των μεσαίων τάξεων με μια συμμαχία με τους Καντέ, δηλαδή με τους εκμεταλλευτές και τους απατεώνες των μεσαίων τάξεων. Με αυτό τον τρόπο οι σοσιαλπατριώτες υπέγραψαν τη θανατική τους καταδίκη.
Δένοντας τον εαυτό τους πρόθυμα στο άρμα της μπουρζουαζίας, οι ηγέτες των Μενσεβίκων και των Σοσιαλεπαναστατών προσπάθησαν να πείσουν τους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν την απαλλοτρίωση των ιδιοκτητών στο μέλλον και εν τω μεταξύ... να πεθάνουν στο μέτωπο για τη «δημοκρατία», δηλαδή για τα συμφέροντα αυτής της ίδιας της μπουρζουαζίας. «Δεν πρέπει να σπρώξουμε τους Καντέ στο μέτωπο της αντίδρασης», επαναλάμβαναν οι οπορτουνιστές σας παπαγάλοι σε κάθε εκδήλωση. Οι μάζες όμως δεν μπορούσαν και δεν ήθελαν να τους καταλάβουν. Έδωσαν όλη τους την υποστήριξη στο ενιαίο μέτωπο των Μενσεβίκων και των Σοσιαλεπαναστατών και ήταν έτοιμοι να το υπερασπιστούν με τα όπλα στο χέρι εναντίον της μπουρζουαζίας. Την ίδια στιγμή όμως, έχοντας αποκτήσει την εμπιστοσύνη του λαού, τα κόμματα του ενιαίου μετώπου καλούσαν τα αστικό κόμμα στην εξουσία και κρύφτηκαν πίσω από αυτό. Οι αφυπνισμένες επαναστατικές μάζες δεν συγχωρούν ποτέ τη δειλία και την προδοσία. Αρχικά οι εργάτες της Πετρούπολης και μετά από αυτούς το προλεταριάτο όλης της χώρας, μετά το προλεταριάτο οι στρατιώτες και οι αγρότες πείστηκαν μέσω της εμπειρίας τους ότι οι Μπολσεβίκοι είχαν δίκιο. Έτσι λοιπόν, μέσα σε λίγους μήνες οι χούφτα των «σεχταριστών», «τυχοδιωκτών», «συνωμοτών», «πρακτόρων των Χοετζόλερν» κ.λπ. μεταμορφώθηκαν στο κύριο κόμμα των εκατομμυρίων αφυπνισμένου λαού. Πίστη στο επαναστατικό πρόγραμμα, ασυμβίβαστη εχθρότητα απέναντι στη μπουρζουαζία, αποφασιστική ρήξη με τους σοσιαλπατριώτες, βαθιά εμπιστοσύνη στην επαναστατική δύναμη των μαζών, αυτά είναι τα κύρια μαθήματα του Οκτώβρη.
Ολόκληρος ο τύπος, συμπεριλαμβανομένου και των εφημερίδων των Μενσεβίκων και των Σοσιαλεπαναστατών πραγματοποίησαν μια αμείλικτη εκστρατεία, πρωτοφανή στην ιστορία, κατά των Μπολσεβίκων. Χιλιάδες και χιλιάδες τόνοι δημοσιογραφικού χαρτιού γέμισαν με αναφορές για τους δεσμούς των Μπολσεβίκων με την Τσαρική αστυνομία, ότι λάμβαναν φορτία χρυσού από τη Γερμανία, ότι ο Λένιν κρυβόταν σε Γερμανικό αεροπλάνο κ.λπ. Τους πρώτους μήνες μετά τον Φεβρουάριο [του 1917, Σ.τ.μ.], αυτός ο χείμαρρος δυσφήμισης επηρέασε τις μάζες. Ναύτες και στρατιώτες απείλησαν περισσότερο από μια φορά να εκτελέσουν τον Λένιν και άλλους ηγέτες του Μπολσεβικισμού. Τον Ιούλιο του 1917 η καμπάνια δυσφήμησης έφθασε στο απόγειο της. Πολλοί συμπαθούντες αριστεροί και ημιαριστεροί, ειδικά μεταξύ της διανόησης, τρομοκρατήθηκαν από την πίεσης της δημόσιας αστικής γνώμης. Έλεγαν τότε: «Σίγουρα οι Μπολσεβίκοι δεν είναι πράκτορες του Χοετζόλερν αλλά είναι σεχταριστές, χωρίς τρόπους, προκαλούν τα δημοκρατικά κόμματα, είναι αδύνατο να συνεργαστούμε μαζί τους.» Αυτός π.χ. ήταν ο τόνος που κυριαρχούσε στη μεγάλη καθημερινή εφημερίδα του Μαξίμ Γκόρκι, γύρω από την οποία είχαν συσπειρωθεί κάθε είδος κεντριστές, ημιμπολσεβίκοι, ημιμενσεβίκοι, θεωρητικά πολύ αριστερά, αλλά φοβούμενοι τρομερά να σπάσουν από τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες. Αποτελεί νόμο όμως ότι όποιος φοβάται να σπάσει με τους σοσιαλπατριώτες αναπόφευκτα θα γίνει πράκτορας τους.
Την ίδια στιγμή όμως μια εντελώς διαφορετική διαδικασία συντελούνταν μέσα στις μάζες. Όσο πιο πολύ απογοητεύονταν από τους σοσιαλπατριώτες, που πρόδιδαν τα συμφέροντα του λαού για τη φιλία τους με τους Καντέ, τόσο πιο προσεκτικά άκουγαν τις ομιλίες των Μπολσεβίκων και τόσο πιο πολύ πείθονταν για την ορθότητά τους. Για τον εργάτη στο μαγαζί, το στρατιώτη στα χαρακώματα, τον λιμοκτονούντα αγρότη, έγινε ξεκάθαρο ότι οι καπιταλιστές και οι λακέδες τους δυσφημούσαν τους Μπολσεβίκους ακριβώς επειδή οι Μπολσεβίκοι ήταν σταθερά αφοσιωμένοι στα συμφέροντα των καταπιεσμένων. Η προηγούμενη αγανάκτηση των στρατιωτών και των ναυτών κατά των Μπολσεβίκων μετατράπηκε σε θερμή αφοσίωση σ’ αυτούς και ανιδιοτελής ετοιμότητα να τους ακολουθήσουν ως το τέλος. Από την άλλη, το μίσος των μαζών για το Κόμμα των Καντέ αναπόφευκτα μεταφέρθηκε στους συμμάχους τους, τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες. Οι σοσιαλπατριώτες δεν έσωσαν τους Καντέ αλλά χάθηκαν οι ίδιοι. Η τελική ρήξη στη διάθεση των μαζών, που έλαβε χώρα εντός δυο ή τριών μηνών (Αύγουστος-Σεπτέμβρης) κατέστησε δυνατή τη νίκη του Οκτώβρη. Οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν τα σοβιέτ και τα σοβιέτ την εξουσία.
Οι Κύριοι Σκεπτικιστές όμως μπορεί να πουν: μα στο τέλος η Οκτωβριανή Επανάσταση οδήγησε στο θρίαμβο της γραφειοκρατίας. Τελικά άξιζε; Ένα άλλο άρθρο ίσως και δυο θα πρέπει να αφιερωθούν σ’ αυτό το ζήτημα. Εδώ ας πούμε εν συντομία: η ιστορία δεν προχωρά ευθύγραμμα αλλά ακολουθεί ένα λοξό δρόμο, μετά από ένα γιγάντιο άλμα προς τα μπρος ακολουθεί, όπως συμβαίνει μετά από βολή του πυροβολικού, μια αναπήδηση. Παρόλα αυτά η ιστορία προχωρά μπροστά. Αναμφίβολα ο Σοβιετικός γραφειοκρατισμός είναι ένας επικίνδυνο έλκος που απειλεί τόσο τις κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης όσο και του παγκόσμιου προλεταριάτου. Η ΕΣΣΔ όμως κατέχει κάτι πέρα από τον γραφειοκρατικό απολυταρχισμό: τα εθνικοποιημένα μέσα παραγωγής, σχεδιασμένη οικονομία, κολλεκτιβοποίηση της γεωργίας, που παρά το τερατώδες κακό του γραφειοκρατισμού, οδηγεί προς τα μπροστά τη χώρα οικονομικά και πολιτιστικά ενώ οι καπιταλιστικές χώρες κινούνται προς τα πίσω. Η Οκτωβριανή Επανάσταση μπορεί να απελευθερωθεί από τη μέγγενη του γραφειοκρατισμού μόνο με την ανάπτυξη της διεθνούς επανάστασης, η νίκη της οποίας πραγματικά θα διασφαλίσει την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Τέλος –και αυτό δεν είναι καθόλου ασήμαντο- η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι σημαντική επίσης επειδή έδωσε στη διεθνή εργατική τάξη μια σειρά πολύτιμων μαθημάτων. Οι προλετάριοι επαναστάτες της Γαλλίας ας μάθουν καλά τα μαθήματα αυτά και θα γίνουν ανίκητοι. | &&&
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου