Δραματικό SOS και πιέσεις από την Ισπανία

Αν η χθεσινή μέρα ήταν τραγούδι, θα ήταν το «πήρε φωτιά η Καλαμαριά». Μόνο που δεν θα το τραγουδούσε ο συχωρεμένος Μανώλης Αγγελόπουλος, αλλά οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες του G7, του κλαμπ των επτά ισχυρότερων βιομηχανικών χωρών της γης. Και στη θέση της φλεγόμενης Καλαμαριάς θα ήταν η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ευρωζώνη, ο κόσμος ολόκληρος. Χθες το φυτίλι άναψε ο Ισπανός υπουργός Προϋπολογισμού, Κριστομπάλ Μοντόρο, με τη δραματική του δήλωση ότι «οι αγορές έχουν κλείσει για την Ισπανία», και προσπάθησαν άρον -άρον να το σβήσουν διά... τηλεδιασκέψεως οι G7. Συμφώνησαν, λέει, να συνεργαστούν σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η κρίση χρέους στην Ισπανία και την Ελλάδα, ενώ δεσμεύτηκαν πως θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της Ευρωζώνης. Αυτή ήταν η πιο... συγκεκριμένη δήλωση που έγινε μετά την τηλεδιάσκεψη, διά στόματος του Ιάπωνα υπουργού Οικονομικών Τζουν Αζούμι, ο οποίος μάλιστα διευκρίνισε ότι δεν τέθηκε επί τάπητος το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.
Και μόνο το γεγονός ότι ένιωσαν χθες την ανάγκη να τηλε-συνεδριάσουν εκτάκτως μαζί με τους τρεις ισχυρούς υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία) και οι ομόλογοί τους της Βρετανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και της Ιαπωνίας δείχνει πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση, τώρα που και η τέταρτη οικονομία της Ευρωζώνης, η Ισπανία, απέχει μια ανάσα από το να αναζητήσει καταφύγιο κάτω από την ομπρέλα του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης.

"Οι αγορές έχουν κλείσει για την Ισπανία», δήλωσε ο Ισπανός υπουργός Προϋπολογισμού, Κριστομπάλ Μοντόρο

Η παραδοχή του Μοντόρο ότι η Ισπανία έχει πρόβλημα πρόσβασης στις αγορές, άρα δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει μόνη της -όπως συνεχώς επαναλάμβανε ο πρωθυπουργός της χώρας, Μαριάνο Ραχόι- το πρόβλημα των ισπανικών τραπεζών, υποχρεώνει την Ευρωζώνη να αποφασίσει εδώ και τώρα τι θα κάνει με την Ισπανία. Η Μαδρίτη δεν θέλει να ενταχθεί στον μηχανισμό στήριξης EFSF α λα πορτογαλικά ή ιρλανδικά, θέλει άλλης μορφής βοήθεια στη χρηματοδότηση των τραπεζών της, για παράδειγμα απευθείας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή απευθείας από τον EFSF, δηλαδή χωρίς τη μεσολάβηση του ισπανικού κράτους, όπως προβλέπει ο κανονισμός λειτουργίας του μηχανισμού. Και πιέζει την Ε.Ε. να αποφασίσει γρήγορα, καθώς «παίζεται το μέλλον του ευρώ», όπως προειδοποίησε σε δραματικούς τόνους ο Μοντόρο.
Ο Ισπανός υπουργός εκτίμησε μάλιστα ότι μια συμφωνία για τη δημιουργία «τραπεζικής ένωσης» θα μπορούσε να εγκριθεί ακόμη και πριν από τις συνόδους της Ε.Ε. που πρόκειται να διεξαχθούν στις επόμενες εβδομάδες, ενώ πρόσθεσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της Ισπανίας, αλλά ίσως χρειαστεί να δράσει πιο γρήγορα για να στηρίξει τη χώρα.

Το γερμανικό «φρένο»Αυτή η ταχύτητα δεν είναι καθόλου δεδομένη, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία για την «τραπεζική ένωση», με τη μορφή που τη φαντάζεται η Ισπανία και την έχουν εισηγηθεί ο πρόεδρος της Κομισιόν και ο διοικητής της ΕΚΤ. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, για παράδειγμα, μετά τη συνάντησή της τη Δευτέρα με τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο είχε δηλώσει ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να εξετάσουν το να βάλουν τις μεγάλες τράπεζες της Ε.Ε. υπό άμεση ευρωπαϊκή εποπτεία, ανοίγοντας τον δρόμο για έναν περισσότερο συγκεντρωτικό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού κλάδου της περιοχής. Ωστόσο, η Μέρκελ δεν φάνηκε διατεθειμένη να κάνει ένα βήμα παραπάνω και να αποδεχτεί τα πιο φιλόδοξα σχέδια για την προστασία του τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης, μέσω της δημιουργίας της «τραπεζικής ένωσης». Αυτό θα σήμαινε ότι θα αποδεχόταν την κοινή εγγύηση της ασφάλειας των καταθέσεων στις ευρωπαϊκές τράπεζες, με λίγα λόγια την «κοινοτικοποίηση» του χρέους, κάτι που έχει επανειλημμένα δεσμευτεί να μην κάνει έναντι της γερμανικής Βουλής.
Βέβαια, αυτά τα δύο χρόνια της κρίσης μάς έχουν διδάξει ότι οι δεσμεύσεις αντέχουν έως ενός σημείου, μέχρι να τις τινάξει στον αέρα η επόμενη κλιμάκωση της κρίσης. Και ενδεχομένως να έχει φτάσει και πάλι αυτή η στιγμή, καθώς ο Μοντόρο δεν έχει πολύ άδικο όταν δηλώνει ότι «η Ισπανία δεν μπορεί στ' αλήθεια να διασωθεί, από τεχνικής πλευράς», δηλαδή ότι ο υφιστάμενος ευρωπαϊκός μηχανισμός μπορεί να αποδειχθεί πολύ μικρός για να αντέξει το βάρος της μεγάλης Ισπανίας.
Να σημειωθεί ότι ο φόβος της Ισπανίας οδήγησε σε νέα πτώση της ισοτιμίας του ευρώ, κάτω από τα 1,25 δολάρια, ενώ η πτώση των χρηματιστηρίων όλο τον προηγούμενο μήνα δείχνει ότι οι αγορές φοβούνται πλέον γενίκευση της ύφεσης σε όλη την Ευρωζώνη. Υποτίθεται ότι η απάντηση που θα δώσει σʼ αυτούς τους φόβους η Ευρωζώνη και γενικότερα η Ε.Ε. θα είναι ένα πακέτο αναπτυξιακών μέτρων - τα οποία καλείται να αποφασίσει η επόμενη σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. Αλλά και το εύρος αυτών των μέτρων δεν είναι δεδομένο ότι θα επαρκέσει για να βγάλει τη γηραιά ήπειρο από την ύφεση, καθώς η Γερμανία επιμένει ότι δεν επιτρέπεται να αναθερμανθεί η οικονομία με νέο δανεισμό ή με το εργαλείο των ευρωομολόγων και αποδέχεται μόνο την αύξηση των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ενώ πιέζει άπαντες για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Πιέσεις Λαγκάρντ στην ΕΚΤ
Άλλωστε, για την περίπτωση της Ισπανίας, ο χρόνος πιέζει και η σύνοδος στα τέλη Ιουνίου φαντάζει πολύ μακρινή. Πιθανόν, λοιπόν, τον ρόλο του ύστατου σωτήρα να αναλάβει και πάλι σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενδεχομένως με νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Επιπλέον, η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ πίεσε χθες την ΕΚΤ να αποφασίσει και νέα μείωση των επιτοκίων παρέμβασης του ευρώ, λέγοντας «ότι υπάρχουν τέτοια περιθώρια», ωστόσο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες της Φραγκφούρτης θα υιοθετήσουν την πρότασή της. Ακόμη όμως κι αν ξεπεράσουν τον εαυτό τους, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ρόλο της πολιτικής, που αργά ή γρήγορα είναι καταδικασμένη να δώσει λύση σʼ αυτή την κρίση. Και τώρα πια παίζεται το «γρήγορα».

Ανάπτυξη α λα γερμανικά
Υπό την πίεση της κλιμάκωσης της κρίσης, που απειλεί να φτάσει στον πυρήνα της Ε.Ε. και σε μια προσπάθεια να μην πάει «γυμνή» στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. και να εξασφαλίσει τη συναίνεση της αντιπολίτευσης στην ψηφοφορία για το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, η γερμανική κυβέρνηση παρουσιάζει σχέδιο τόνωσης της ανάπτυξης, με τον τίτλο «Περισσότερη ανάπτυξη για την Ευρώπη: Απασχόληση - Επενδύσεις - Καινοτομία».
Σύμφωνα με το κείμενο του σχεδίου που δημοσίευσε χτες η εφημερίδα "Handelsblatt", το γερμανικό σχέδιο ανάπτυξης προβλέπει την αύξηση του κεφαλαίου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κατά 10 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη χωρών που αντιμετωπίζουν κρίση με δάνεια κατά προσέγγιση 15 δισ. ευρώ, τη χρησιμοποίηση αδιάθετων κοινοτικών πόρων για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων, την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας, σύμφωνα με το σχέδιο της Κομισιόν, με πόρους από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και αποτελεσματικότερο συντονισμό της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη.
Το σχέδιο, που εκπονήθηκε από το υπουργείο Οικονομίας, έχει ήδη συμφωνηθεί ανάμεσα στην καγκελαρία και τα υπουργεία Οικονομικών και Εξωτερικών. Στο κείμενο πάντως τονίζεται ότι οι δυνάμεις της ανάπτυξης κινητοποιούνται καλύτερα με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και όχι με ενεργοποίηση προγραμμάτων στήριξης από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά ούτε και με κρατικές παρεμβάσεις που σκοτώνουν τον ανταγωνισμό.