Ένα μυστήριο πλάσμα χτυπάει εδώ και εβδομάδες την πόρτα της καγκελαρίας. Το όνομά του είναι Μποντ, Γιούρομποντ (σ.τμ.: ευρωομόλογο) και το μήνυμα που εκπέμπει είναι ότι όλες οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να εγγυώνται τα χρέη των άλλων, άρα και η Γερμανία τα χρέη της Ιταλίας ή της Ελλάδας. Για την ώρα η Άνγκελα Μέρκελ ελπίζει ότι το τερατάκι θα εξαφανιστεί σύντομα, αμέσως μετά τις γαλλικές βουλευτικές εκλογές. Ελπίζει ότι μετά τις εκλογές ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας δεν θα χρειάζεται πλέον να εντυπωσιάζει τους ψηφοφόρους του κοντράροντας την καγκελάριο.
Όμως κακώς ελπίζει η κ. Μέρκελ. Η γερμανική κυβέρνηση δεν θα ξεφορτωθεί τόσο εύκολα τα ευρωομόλογα. Ήδη τα ζητάει και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Μόντι. Εάν οι Έλληνες στις δικές τους εκλογές ψηφίσουν ενάντια στην υπαγόρευση της λιτότητας από την Ευρώπη, εάν κλιμακωθεί η κρίση των ισπανικών τραπεζών, εάν οι άνθρωποι στις χώρες της λιτότητας και της ύφεσης βγουν στα οδοφράγματα, τότε οι Γερμανοί θα έχουν μόνο δύο επιλογές: ή να αποδεχτούν τα ευρωομόλογα ή να αφήσουν το ευρώ να πεθάνει.
Για τη Γαλλία η έκδοση ευρωομολόγων θα ήταν το επιστέγασμα της ευρωπαϊκής της πολιτικής. Από τις αρχές της ευρωπαϊκής ενοποίησης ο κύριος στόχος αυτής της πολιτικής ήταν ο έλεγχος της γερμανικής οικονομικής δύναμης και μέσω αυτού η τιθάσευση του επικίνδυνου γείτονα. Γι αυτό σχεδόν αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γάλλοι προώθησαν την ιδέα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Στη συνέχεια η Γαλλία υποστήριξε σθεναρά την κοινή βιομηχανική πολιτική και την ιδέα μιας κοινής οικονομικής διακυβέρνησης. Κατόπιν αποδέχτηκε τη γερμανική ενοποίηση με το αντάλλαγμα να βάλει η Γερμανία το μάρκο της στο ευρώ. Τα ευρωομόλογα είναι η λογική κατάληξη αυτής της στρατηγικής.
Ταυτόχρονα, όμως, η γαλλική ευρωπαϊκή πολιτική πάσχει από μια έντονη εσωτερική αντίφαση. Το Παρίσι θέλει να κοινωνικοποιήσει τη γερμανική οικονομική δύναμη στην Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία στην Ευρώπη. Η γαλλική αντίσταση σε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη είναι το κόκκινο νήμα που διατρέχει την πολιτική της χώρας από τη δεκαετία του 1950. Το 1952, για παράδειγμα σκόνταψε η ιδέα μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας στη γαλλική εθνοσυνέλευση. Και έκτοτε οι Γάλλοι αντιστέκονταν πάντοτε στις αποφάσεις με πλειοψηφία – κι όχι ομοφωνία- στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στην ενίσχυση της εξουσίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το 2005 οι Γάλλοι απέρριψαν διά δημοψηφίσματος το Ευρωσύνταγμα. Και στην προεκλογική εκστρατεία αυτής της χρονιάς οι υποψήφιοι για την προεδρία μιλούσαν περισσότερο για το μεγαλείο της Γαλλίας παρά για την κοινή μας Ευρώπη. Η Γαλλία αντιμετωπίζει την Ευρώπη λιγότερο ως στόχο και περισσότερο ως μέσο, ως βήμα στο οποίο ανεβαίνει για να διατηρήσει την επιρροή της στον κόσμο.
Ωστόσο, ευρωομόλογα για τη χρηματοδότηση των κρατικών χρεών χωρίς περισσότερη ενοποίηση και εκδημοκρατισμό της Ευρώπης δεν επιτρέπεται να υπάρξουν. Γιατί να εγγυηθούν οι Γερμανοί τα χρέη άλλων χωρών, εάν δεν μπορούν να συναποφασίζουν για τη δημοσιονομική και οικονομική πολιτική τους; Για να το πούμε χυδαιότερα: Εάν οι Γάλλοι δουλεύουν 35 ώρες την εβδομάδα, βγαίνουν στη σύνταξη στα 60 και προσλάβουν μερικές δεκάδες χιλιάδες νέους δημοσίους υπαλλήλους, γιατί πρέπει να πληρώνουν οι Γερμανοί τα ελλείμματα που προκύπτουν; Ούτε το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο ούτε ο Γερμανός ψηφοφόρος θα αποδεχόταν κάτι τέτοιο.
Τώρα όμως τα πράγματα έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε τα ευρωομόλογα να φαντάζουν ως η μοναδική μακροπρόθεσμη εγγύηση της μακροβιότητας του ευρώ. Γι αυτό και πρέπει άμεσα να ξεκινήσει μια συζήτηση για την εκ βάθρων μεταρρύθμιση της Ε.Ε., που θα ξεπερνά τα δημοσιονομικά και οικονομικά ζητήματα. Η σημερινή της δομή, με τους αδύναμους θεσμούς στις Βρυξέλλες και τις ισχυρές κυβερνήσεις στα κράτη μέλη, οι ηγέτες των οποίων παλεύουν σε ατέλειωτες συνόδους κορυφής να βρουν διεξόδους από την κρίση, δεν αντέχει πια.
Εάν η Ευρώπη, όπως οι ΗΠΑ, θέλει να εκδώσει ομοσπονδιακά ομόλογα, πρέπει να γίνει ομοσπονδιακό κράτος. Πρέπει να αποκτήσει έναν Ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών, ένα κοινό κοινοβούλιο που θα ελέγχει τον προϋπολογισμό κι έναν απευθείας εκλεγμένο από τους λαούς πρόεδρο της Κομισιόν που θα ενσαρκώνει την ενότητα της ηπείρου. Μόνο τότε ο πολίτης θα μπορεί ξανά να ταυτιστεί με την Ευρώπη.
Ουτοπία; Η πορεία της ιστορίας έχει επιτρέψει να υλοποιηθούν ιδέες που κάποτε φάνταζαν αδιανόητες. Κανείς δεν θα πίστευε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ότι θα μπορούσε η ΕΟΚ να διευρυνθεί προς ανατολάς. Κι όμως έγινε. Κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει και με την ομοσπονδιακή Ευρώπη. Αλλά γιʼ αυτό θα έπρεπε κυρίως η Γαλλία να αποδεχτεί την εκχώρηση ενός μέρους της κυριαρχίας της. Άλλωστε στον κόσμο του αύριο το μεγαλείο της δεν θα μπορεί να το διατηρήσει ως εθνικό κράτος, αλλά μόνο ως κομμάτι της Ευρώπης.
Η γερμανική κυβέρνηση, πάλι, καλά θα κάνει να μην αντιδρά στις γαλλικές πρωτοβουλίες για το ευρωομόλογο με ένα απότομο «όχι», αλλά με ένα σοβαρό «ναι, αλλά...». Μόνο έτσι θα πιέσει τη Γαλλία να αντικρίσει κατάματα τις αντιφάσεις της στην ευρωπαϊκή πολιτική και να απαντήσει στο ερώτημα ποια Ευρώπη θέλει.
Αν το στοίχημα είναι να σωθεί το ευρώ και το ιστορικά μοναδικό πείραμα της ενωμένης Ευρώπης, τότε τα δύο ισχυρότερα κράτη μέλη της πρέπει να βάλουν στο κοινό ταμείο τους πιο μεγάλους θησαυρούς τους: η Γερμανία τα λεφτά της και η Γαλλία την εθνική κυριαρχία της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου