Γιατί η ενοποίηση της Γερμανίας ήταν ένα λάθος

Τριάντα χρόνια μετά την ορκωμοσία του Χελμουτ Κολ, και είκοσι δύο χρόνια μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, ο πρώην καγκελάριος τιμάται σαν ο πατέρας της γερμανικής ενότητας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ενώνοντας την Ομοσπονδιακή Γερμανία με την Δημοκρατία της Ανατολικής Γερμανίας, ο Κολ έσπειρε τους σπόρους για την ευρωπαϊκή κρίση, σύμφωνα με τον Βολφγκανγκ Μουντσω. Επιμέλεια: Νίκος Μίχος

Ο Χελμουτ Κολ, ένας από τους τελευταίους σημαίνοντες Ευρωπαίους ανάμεσα στους Χριστιανοδημοκράτες, καθόταν για ακόμη μια φορά στην αίθουσα της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών στην Μπούντεσταγκ, την γερμανική Βουλή. Γύρω του ήταν μαζεμένοι έναν «στρατό» ευρωσκεπτικιστών , οι οποίοι όταν μπήκε στην αίθουσα τον χειροκρότησαν ευγενικά. Ο Χελμουτ Κολ έχει λόγους πλέον να φοβάται για το όνειρό που είχε για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Ο πρώην καγκελάριος, φανατικός οπαδός των μεταφορών στην γλώσσα, συνήθιζε να λέει ότι η Γερμανική και η Ευρωπαϊκή ενοποίηση αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. «Αυτό θα ήταν μια συμφέρουσα οπτική και ίσως να την είχε πιστέψει και ο ίδιος», όπως γράφει ο Μουντσω. Αλλά ο χρόνος τον απέδειξε λανθασμένο. Η Γερμανική ενοποίηση, όχι μόνο δεν είναι η άλλη όψη της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αλλά στην ουσία αποτελεί το ακριβώς αντίθετο. Η Γερμανική ενοποίηση, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, δεν είναι μόνο η αιτία της κρίσης, αλλά και ο λόγος για τον οποίο δεν μπορούμε και να την λύσουμε. Για την ακρίβεια εδώ ακριβώς έγκειται η πραγματική τραγωδία του Χελμού Κολ: με το εξαιρετικό πολιτικό κόλπο (γερμανική ενοποίηση), έσπειρε τον σπόρο για την καταστροφή του μεγάλου πολιτικού ονείρου του, την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Η βεβιασμένη ενοποίηση των γερμανικών κρατών, που κόστισε 3 τρις ευρώ σε μεταφορές πληρωμών, αποτελεί την μεγαλύτερη περίπτωση οικονομικής κακοδιαχείρησης στον κόσμο. Ήταν ένα ρεκόρ, που τώρα είναι έτοιμο να καταρριφθεί από την καταστροφή του ευρώ. Δύσκολα μπορεί κανείς να εκπλαγεί ακούγοντας ότι οι πρώην δυτικοί Γερμανοί, που έπρεπε να ανεχτούν τις μεταφορές αυτές στην Ανατολική Γερμανία (και ακόμη πρέπει να το ανέχονται) δεν θέλουν περαιτέρω ενώσεις στην Ευρώπη.

Καλύτερα χωρίς την ενοποίηση

«Είμαι σχεδόν πεπεισμένος ότι η παλιά Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Δυτικής Γερμανίας θα είχε χειριστεί καλύτερα την κρίση», γράφει ο Βόλφγκανγκ Μουντσω. Θα είχε δημιουργηθεί ήδη τραπεζική ενοποίηση και το ελληνικό χρέος θα είχε παραγραφεί. Για την παλιά Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση αποτελούσε τον ύπατο στόχο, τον υπέρτατο στόχο όλης της πολιτικής. Η κρίση θα είχε αποτελέσει την αφορμή για αναδιαμόρφωση των θεμελίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αντιθέτως, πρώτη προτεραιότητα αποτέλεσε η εθνική ενότητα αντί για την ευρωπαϊκή. Επίσης, σε αυτό βοήθησε και η αλλαγή στην πολιτική κουλτούρα του Βερολίνου, που πλέον είναι πιο κοντά σε αυτή της Μόσχας παρά των Βρυξελλών, του Παρισίου και του Λονδίνου. «Η Γερμανία δεν συμβαδίζει με το βήμα του κοινού νομίσματος αλλά με αυτό των G20 – της ομάδας των 20 πιο βιομηχανοποιημένων κρατών», ήταν το σχόλιο ενός κορυφαίου μέλους των Χριστιανοδημοκρατών στον αρθρογράφο. Η Γερμανία φαίνεται να μην βλέπει τον εαυτό της πλέον σαν κομμάτι της Ε.Ε. αλλά σαν μια μεσαίας τάξης δύναμη ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ρωσία και την Κίνα.

Πως έγινε αυτή η αλλαγή;

Με την γερμανική ενοποίηση, ένα στοιχείο – κλειδί της δυναμικής της Ευρώπης, που ήταν βασισμένη στην ισορροπία μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων μελών – κρατών, της Δυτικής Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, χάθηκε. Δεν αποτελεί σύμπτωση ότι με την γερμανική ενοποίηση, το ενδιαφέρον της Βρετανίας στην Ε.Ε. εξαφανίστηκε. Και με την απόσυρση αυτής της Βρετανίας, η ισορροπία των δυνάμεων κλονίστηκε ακόμη περισσότερο.

Η Γερμανία αυτή την στιγμή κατέχει περισσότερο από το ένα τέταρτο του πλούτου της ευρωζώνης, αλλά η χώρα τα βρίσκει δύσκολα να χειριστεί τον ηγεμονικό ρόλο που έχει αποκτήσει και που ποτέ δεν ήθελε. Η παλαιά Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, ένας ισότιμος εταίρος, θα λειτουργούσε σήμερα σαν την Ολλανδία. Κριτικά, αλλά και εποικοδομητικά.

«Οφείλω να παραδεχθώ ότι και εγώ ο ίδιος είχα πιστέψει στην μεταφορά του Κολ για τις δυο όψεις του νομίσματος», γράφει ο Βόλφγκανγκ Μουντσω. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ήταν αδιανόητο να φανταστεί κανείς ότι η Γερμανία θα απέκλινε από τις αρές της ευρωπαϊκής συναίνεσης. Αυτό συνέβη εν μέρει εξαιτίας των πολιτικών της Ανατολικής Γερμανίας, όπως η Άγκελα Μέρκελ, που δεν έχουν καμία προσωπική σχέση με την Ε.Ε. και αισθάνονται ξένοι προς την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Μονομερής ανάπτυξη

Η αλλοίωση αυτή, δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά από το φαινόμενο «ανατολική». Ακόμη και στην Δύση οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει. Ένας λόγος είναι η οικονομία. Εξαιτίας του κόστους της ενοποίησης, η Γερμανία μπήκε στο ευρώ με «φουσκωμένες» τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Το αποτέλεσμα ήταν ότι για μια ολόκληρη δεκαετία οι γερμανικές οικονομικές πολιτικές στόχευαν στην τόνωση της γερμανικής ανταγωνιστικότητας απέναντι σε τρίτους, αντί να ενδυναμώσουν την οικονομική απόδοση της ευρωζώνης συνολικά. Και αυτό είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που θα προκύψουν στην συνέχεια.

Η γερμανική και η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν μπορούν να συμφιλιωθούν καθώς και οι δυο έχουν αποτύχει οικονομικά. «Πιστεύω ότι οι μελλοντικοί ιστορικοί θα δουν με κριτική σκοπιά την γερμανική ενοποίηση και τις αξίες του Κολ, όπως τις βλέπουμε σήμερα», γράφει συμπερασματικά ο αρθρογράφος.

Πηγή: Presseurope