Κ. Καραβίδας: Η ιθύνουσα τάξη, οι δικηγόροι και η Ελευθερία

Ο Ισοκράτης επιλέγει

Μου υπολείπεται να εξηγήσω για ποιους λόγους υπεστήριξα απ' αρχής της μελέτης μου αυτής την απαισιόδοξη βέβαια γνώμη, ότι η παρ' ημίν ιθύνουσα τάξις—προς την οποίαν η αυτοδιοίκησις του δευτέρου ειδικώς βαθμού αποτελεί ένα είδος επικλήσεως προς δράσιν συνθετικής υπέρ των κοινών — ευρίσκεται σε απόλυτη αδυναμία — προκειμένου να εργασθεί δημιουργικά σε οποιαδήποτε μεγάλη προσπάθεια και πολύ βέβαια περισσότερο στο δύσκολο έργο της αυτοδιοικήσεως και ότι συνεπώς η αυτοδιοίκησις του δευτέρου μάλιστα βαθμού δεν πρέπει να δοθή τώρα ίσια-ίσια και γι' αυτό ακόμα το γεγονός.

Αλλά τι, αληθινά, να εξηγήσω;

Τα πράγματα ομιλούν μόνα τους' κι εγώ δεν έχω καμμία διάθεσι να τα υπερβάλω εδώ, ούτε καν να τα χαρακτηρίσω με τον βαρύτατο τρόπο που η ιστορία θα τα κρίνη.

Ποια ήταν η ηθική αντίστασις αυτής της ιθυνούσης τάξεως στην εξευτελιστική πίεσι που της έκαμε κατά πρόσωπο η δικτατορία; Καμμία απολύτως το ίδιο και στη μικρασιατική καταστροφή, κανένα ρόλο δεν έπαιξε και οι πρωτοβουλίες, και οι αγαθές και οι κακές, περιήλθαν στους στρατιωτικούς και στις κάτω λαϊκές μάζες` εξ άλλου και η Βουλή και η Γερουσία και το Συμβούλιο Επικρατείας, που είνε τα κύρια επίπεδα δράσεως για την ιθύνουσα ταξί μας, κανένα ζωτικό ζήτημα δεν μπόρεσαν να φέρουν στην επιφάνεια έτσι όπως χαροπαλαίουν σ' έναν ατελείωτο και σιχαμένο νεκρό βερμπαλισμό. Αυτός ο σιχαμένος δικηγορικός βερμπαλισμός και ο κούφιος ο χωρίς περιεχόμενο θετικός πατριωτισμός—να ποιος υπήρξε ο κλήρος αυτής της ιθυνούσης τάξεως, από την οποίαν τώρα γυρεύουν να αντλήσουν στελέχη επί πλέον και για το Οικονομικό-Συμβούλιο και για τη νομαρχιακή αυτοδιοίκησι` τί θά 'νε το Οικονομικό Συμβούλιο; Θά 'νε το πολύ πολύ ένα προκριμματικό βήμα για την είσοδο στη Βουλή διαφόρων δήθεν επιστημόνων ανθρωπάκηδων, που θα πάνε στο Συμβούλιο να υποστηρίξουν με μεγάλες λέξεις τα μικρά ατομικά τους ή τα ταξικά τους συμφέροντα κι η αυτοδιοίκησι, η νομαρχιακή θάνε, όπως είπα, ένας ακόμη τροχός στον αέρα απ' αυτούς τους πολλούς που μάταια γυρίζει η ιθύνουσα τάξις μας. Αλλά είνε φανερό πως μία κακόχυμη μάλιστα αγελάδα άμα την παραρμέξης, δεν θα σου δώση παρά όμπιο, ακριβώς δηλαδή ό,τι ακόμη υπολείπεται ν' αποδώση και αυτή η ιθύνουσα τάξις, η οποία άλλως τε ευθύς εξ αρχής δεν μπόρεσε να δώση και τίποτα καλύτερο. Γιατί εγώ υποστηρίζω καθαρά και ξάστερα, ότι όλοι οι καρποί της ήταν αρνητικοί και ότι όσοι Έλληνες έκαμαν κάτι (από τον Χ. Τρικούπη έως τον Έπαμ. Χαρίλαο και έως τον Ι. Δραγούμη και έως τον Νικόλαο Κανελόπουλο και έως τον Γ. Κονδύλη), προήρχοντο από κοινωνικές τάξεις ευρισκόμενες είτε παραπάνω είτε παρακάτω από την ιθύνουσαν. Εξ άλλου ό,τι έσωσε τον τόπο ήταν αυτά τα παιδιά του λαού που τυφλά και κακομοιριασμένα πήραν τον δρόμο της Αμερικής. ....

(Κ. Καραβίδας, “Η Δημοκρατία και η Αυτοδιοίκησις εν Ελλάδι”, Αθήνα 1930,  Από τη φωτογραφική ανατύπωση των Εκδ. Παπαζήση: “Το πρόβλημα της αυτονομίας” -1981, σελ 157-158)

........

Και αυτό μεν θα πη ο τίμιος κριτής. Η δε ιστορία που από καιρό σε καιρό εποπτεύει τον κόσμο, η ιστορία αυτή περνώντας π.χ. από την Αγγλία και βλέποντας την χτυπητή αντίθεσι της βρεττανικής οργανώσεως, όπου οι τραχύτεροι, οι υποκειμενικώτεροι των ανθρώπων, όπως είνε οι Άγγλοι, έγειναν οι πιο εύπλαστοι και οι πιο αντικειμενικοί πολίται, θα πη:

«Ανάμεσα σ' αυτά τα δυνατά   και δύστροπα,    τα εγωϊστικώτατα   και μοναδικά πεισματάρικα μπουλντώκ   πού'ταν πάντα έτοιμα για καυγά, πρέπει κάποτε να   πέρασε ένα δυνατό λιοντάρι που  μία για πάντα επέβαλε μία θετική και γόνιμη ιεραρχία αξιών, κι από τότε, ανάμεσα   σ' αυτά τα ζαγάρια, θα πη, έγεινε αυτή η θαυμαστή σιωπή, η θαυμαστή ευταξία, η θαυμαστή πειθαρχία στο αντικειμενικό και στο   κοινό συμφέρον—σιωπή, ευταξία και πειθαρχία και αλληλοσεβασμός πραγματικός,   που από τότε ακόμα κρατούν». Αλλά τί θα πη η ιστορία, όταν θα'λθη με τη σειρά της και στην Ελλάδα;  «Ανάμεσα σ' αυτούς τούς   μικρούς-μικρούς και μοναδικά μολαταύτα έξυπνους δικηγορίσκους, στους πρωτοφανείς και   αιωνίους αυτούς Έλληνας της παρακμής, έχει περάσει κάποτε κάποιος πραγματικά μεγάλος δικηγόρος» αυτό θα πη η ιστορία` και σιγανά και θλιβερά θα πρόσθεση ίσως:   «κι από τότε η διαλεκτική και η λεξιπαλαιστική μανία φούντωσε ακόμα πιο πολύ στην Ελλάδα` και πόσο αυτή η περιπέτεια, θα συλλογιστή ίσως,   αδικεί και τους μικρούς-μικρούς αυτούς δικηγόρους   και το μεγάλο πρότυπο τους που  άξιζαν μία τύχη καλύτερη!!»

Και αυτά μεν αποτελούν μία μετριοπαθή δίχως άλλο κριτική για την ιθύνουσα ταξί της Ελλάδος.

(Κ. Καραβίδας, “Η Δημοκρατία και η Αυτοδιοίκησις εν Ελλάδι”, Αθήνα 1930,  Από τη φωτογραφική ανατύπωση των Εκδ. Παπαζήση: “Το πρόβλημα της αυτονομίας” -1981, σελ 161) 

Κάτω από τους ιδίους αυτούς νόμους υπαγμένη και η ιδική μας ελευθερία—η κατ'εξοχήν    άλλως τε αντιστατική,   λόγω   της γεωγραφικής   θέσεως και του κλίματος της χώρας μας—η ελληνική ελευθερία δεν μπορεί να μείνη  μετέωρη μέσα στ' ασύλληπτα φαντάσματα   όπου   κατέληξαν οι    προκηρύξεις  της Γαλλικής επανάστασης` δεν πρέπει να μείνη  η κενή λέξις   με την οποίαν αυθυποβάλλεται ο τόσο άρριζος εδώ και για το παραμικρό αναρμόδιος δικηγορικός κοινοβουλευτισμός μας` φτάνει πια` γιατί καμμία πια  γεύσι δεν βρίσκομε στα άχυρα με τα οποία τόσα χρόνια τώρα θρέφει την ελευθερία μας, η πιθηκομανής ψευτοεπιστήμη των συνταγματολόγων μας.

Το πρόβλημα της δικής μας ελευθερίας ταυτίζεται με το πρόβλημα της    οργανώσεως της παραγωγής μας,  που πρακτικά κι αυτό πάλιν θα βρη τη λύσι του εις την λύσι με την οποίαν θα αναπλασθεί η κοινότητα μας ως όργανο της παραγωγής.

Η ελευθερία συνεπώς θά 'ρθη σε μας όχι από τα σύννεφα ούτε από την ξενική επιστήμη και την νομαρχιακή αυτοδιοίκησι αλλά μαζύ με την οργάνωσι και την καρποφορία του παρά κάθε άλλον ποιοτικού, του γεμάτου πνεύμα και φως, λιτού και ευγενούς και γενναίου πλούτου της χώρας μας, μέσα από τα ευωδιαστά χώματά μας και από την γαλάζια μας θάλασσα.

Η ελευθερία μας θάνε επάνοδος στης πειθαρχίες των περιφρονημένων γηγενών και παμπάλαιων μορφών του οικονομικού και κοινωνικού πολιτισμού της Ελλάδος. Κι όποιος έχει μάτια για να δη ότι απάνω απ' όλα  η κυριώτερη πρώτη ύλη της ελληνικής παραγωγής είνε το ανθρώπινο υλικό της, αυτός κατανοεί κι όλας ότι ο κύριος πλούτος μας είνε ο νους και η υγεία, η πειθαρχία η συνοχή και η υπερεργασία του ανθρωπίνου αυτού υλικού` κατανοεί ότι ο ελληνικός πολιτισμός, μετ' ευτέλειας φιλοκαλών και φιλοσοφών άνευ μαλακείας, υπήρξε πάντοτε εν εσχάτη αναλύσει ένας πολιτισμός όχι του άνθρακος, όχι του πετρελαίου, αλλά του ανθρώπου, επειδή η δεσπόζουσα εδώ συμβολή είνε η του κυριωτάτου προϊόντος του φυσικού μας περιβάλλοντος, η του ανθρώπου` κατανοεί τέλος γιατί η κοινότητά μας, ως κύριο πεδίο και όργανο ατομικής και οικονομικής κοινωνικής και πολιτικής αγωγής, είνε και το κύριο δυναμικό μας κύτταρο. Κι είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνήση πως η κοινοτική μας αυτοδιοίκησι, αν γείνη όπως την εξέθεσα εδώ, θ' αποτελέση σταθμό στη ζωή μας—θα κλείση την προϊστορία του νεωτέρου ελληνισμού και θα ανοίξη την ιστορία του.

Σας φαίνονται ίσως όλ' αυτά πολύ θεωρητικά, πολύ λυρικά ;

(Κ. Καραβίδας, “Η Δημοκρατία και η Αυτοδιοίκησις εν Ελλάδι”, Αθήνα 1930,  Από τη φωτογραφική ανατύπωση των Εκδ. Παπαζήση: “Το πρόβλημα της αυτονομίας” -1981, σελ 163)