Ουτοπικοί ρομαντισμοί. Του Περικλή Σφυρίδη

Τα κράτη πάντα ήταν «άσπλαχνα» και πριν ακόμα από τη δημιουργία των «εθνικών κρατών», γιατί περιορίζουν τις ελευθερίες των ατόμων (καθένας μας δίνει διαφορετική έννοια στη λέξη «ελευθερία»), με ανισότητες και αδικίες μεταξύ κοινωνικών ομάδων και κρατών, που μέσα στον 20ο αιώνα οδήγησαν σε δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πόλεμους, αρκετούς περιφερικούς – οι περισσότεροι εμφύλιοι, δείτε τι γίνεται σήμερα στη Συρία -  και τώρα έναν παγκόσμιο πάλι «οικονομικό» πόλεμο μέσα στον οποίο είμαστε και εμείς μπλεγμένοι, όπως και στους άλλους τους «πραγματικούς».

Για παράδειγμα, αν χρειαστεί κάποιος π.χ. φάρμακα πώς θα μπορέσει να τα προμηθευτεί; Με «αυτοπαραγωγή και αχρήματες συναλλαγές» ή  με τίποτα «συναλλαγματικούς θεσμούς αυτοχρηματοδότησης», εκτός κι έχει στην άκρη κάποια «τοπικά νομίσματα» για ώρα ανάγκης; Προς το παρόν, πολίτες τρέχουν στη Βουλγαρία, ή στην Κωνσταντινούπολη...

Και θα αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση με «συνεταιρισμούς και συνεργατικές ομάδες» (τους συνεταιρισμούς και τα συνδικάτα τα ζήσαμε, τα ζούμε, και πολλά από αυτά τα πληρώσαμε και τα πληρώνουμε) ή με «ομάδες συνεργατικής αυτοδιαχείρισης»; (Αλήθεια, τι θα πει αυτό; Άνθρωποι πάλι δεν θα τις δημιουργήσουν και θα τις διοικούν; Και θα είναι τίμιοι, καλοί, δίκαιοι, άγγελοι; Και ποιος θα ορίσει τους κανόνες; Τους θεσμούς διαφάνειας; Όλοι μαζί οι αγρότες ενός νομού, να υποθέσουμε;). Όλα όσα προτείνει ο κ. Κολέμπας αποτελούν – κατά την κρίση μου πάντα – ρομαντικούς ουτοπισμούς.

Μπορεί ο κ. Κολέμπας να αποφάσισε από εκπαιδευτικός να γίνει οικογεωργός και μάλιστα επιτυχημένα δημιουργικός – να του σφίξω το χέρι και μακάρι να τον μιμηθούν και άλλοι –  αλλά αυτό αποτελεί προσωπική επιλογή, που δεν μπορεί να έχει καθολική εφαρμογή και επομένως να είναι λύση.

Ξέρω και εγώ στη Σκύρο ένα ζευγάρι αποφοίτων ΤΕΙ που εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και ήρθαν να ζήσουν στο νησί. Αγόρασαν ένα καΐκι και έγιναν επαγγελματίες ψαράδες. Είχαν και ένα σκυλί, τον Αζώρ, που τον έπαιρναν μαζί τους στη θάλασσα. Τους χαίρομαι. Τώρα παίρνουν μαζί τους στο ψάρεμα τον μικρό τους γιο. Μάλιστα στο διήγημά μου «Πρόβα αυτοδικίας» (Το πάρτι και άλλα διηγήματα) αναφέρω την περίπτωσή τους. Αλλά σας επαναλαμβάνω: αυτές είναι προσωπικές επιλογές που δεν μπορεί να έχουν καθολική εφαρμογή.

Προσέξτε τι σφάλμα λογικής κάνει ο κ. Κολέμπας: αποφασίζει, ας πούμε, κάποιος για να αποφύγει τις δυσκολίες (από πολλές απόψεις) της ζωή του, να πάει στο Άγιο Όρος και να γίνει καλόγερος.

Εκεί στα κοινόβια μοναστήρια ισχύουν πολλά από αυτά που προτείνει ο κ. Κολέμπας. Μπορούμε να μετατρέψουμε την Ελλάδα σ’ ένα απέραντο μοναστήρι; Ξέρει μήπως τον τρόπο; Μπορεί ο κ. Κολέμπας από αστός να έγινε, με τη βούλησή του, ένας «διανοούμενος», ας πούμε, αγρότης – και γιατί όχι; – αλλά εγώ, εκτός από τη σύνταξή μου δεν έχω ούτε ένα χωράφι. Και να είχα δεν ξέρω – δεν μπορώ κι ούτε θέλω – να το καλλιεργήσω. Εγώ όμως. η γυναίκα  μου και η μεταμοσχευμένη αδελφή μου έχουμε ανάγκη από τα φάρμακα (της αδελφής μου κοστίζουν πανάκριβα) και τη σύνταξή μου για να επιβιώσουμε όσο ζήσουμε.

Γι’ αυτό δεν μπορώ να βγω στους δρόμους και να φωνάξω «δεν πληρώνουμε τα χρέη τους», γιατί απλούστατα κι αυτοί θα πούνε, «κι εμείς δεν σας δίνουμε τα λεφτά μας∙ κόψτε το λαιμό σας». Περί αυτού πρόκειται.

Και μέχρι να πληρώσουμε, όχι τα χρέη τους, αλλά την ασυδοσία μας ως χώρα στο σύνολό της (με πρώτους φυσικά τους πολιτικούς μας) να ζούμε με δανεικά, να πληρώνουν τους φόρους πάντα οι ίδιοι (ανήκω σ’ αυτή την κατηγορία), ενώ οι «μάγκες» τα μαζεύουν και τα βγάζουν στο εξωτερικό χωρίς να τους πιάνουμε, να επιτρέπουμε ανάξιους πολιτευτές να στελεχώνουν με κομματικά κριτήρια δημόσιες υπηρεσίες ζωτικές για την επιβίωση της χώρας – και της δικής μας φυσικά – και τόσα άλλα, μέχρι τότε και μέχρι να το καταφέρουμε περνάμε, και θα περάσουμε πολλά ακόμα, με αμφίβολη κατάληξη, αφού η νοοτροπία του εγωκεντρισμού σε μια κοινωνία όπου είναι ευάλωτη σε κάθε είδος λαϊκισμού, δύσκολα αλλάζει.

Έτσι, αν δεν τα καταφέρουμε και γυρίσουμε πίσω σε μετεμφυλιακά επίπεδα ζωής (με αυτοκινητόδρομους όμως και μετρό), έ, τότε πράγματι θα δικαιωθεί ο κ. Τσίπρας, που ήθελε να τινάξουμε το «μαγαζί» στον αέρα από την αρχή και με αυτόν να κρατάει, ως πρωθυπουργός, τον πυρσό.

Τη μόνη ελπίδα που έχω είναι πως δεν είμαστε μόνοι μας σ’ αυτή την παγκόσμια οικονομική κρίση. Και οι αλλαγές που θα επέλθουν (να είστε βέβαιη γι’ αυτό, εγώ δεν θα προλάβω να τις δω) θα αφορούν πολλούς αν όχι όλη την παγκόσμια κοινότητα.

Το «πάρτι» όμως της παγκόσμιας ευημερίας με συνεχή αύξηση της παραγωγής και κατανάλωση με δανεικά τέλειωσε – πιστεύω – οριστικά. Το τέλος σ’ άλλους θα έρθει γρήγορα, όπως σ’ εμάς, σ’ άλλους λίγο αργότερα, δεν έχει σημασία.

       Νομίζω ότι μ’ αυτό, το κάπως εκτενές κείμενό μου, καταλαβαίνετε την πολιτική μου τοποθέτηση στα ζητήματα που εσείς με φιλοτιμία και ανιδιοτέλεια βάζετε σε δημόσιο διάλογο. Ο δημόσιος όμως διάλογος επιδέχεται και κριτική. -
Περικλής Σφυρίδης, συγγραφέας